رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه شاید هیچ وقت فکرش را نمی‌کرد آتشی که در آسمان با هدف قرار دادن جنگنده سوخو-۲۴ روسیه شعله‌ور کرد روزی او را مجبور کند تا برای عادی‌سازی روابط با مسکو دست به هر کاری بزند
پس از آنكه كرملين از ارسال نامه عذرخواهي اردوغان به ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه خبر داد اكنون گزارش‌هاي مختلف از خيز آنكارا براي بهبود «سريع» روابط با روسيه خبر مي‌دهد. طي 5 سال گذشته و از زمان آغاز ناآرامي‌هاي سوريه مقام‌هاي تركيه با كنار گذاشتن استراتژي «تنش صفر با همسايگان» خود تندترين اقدام‌ها را عليه كشورهايي كه مواضعي متفاوت با اين كشور درباره سوريه داشتند انجام دادند. اكنون به‌نظر مي‌رسد تب تند مقام‌هاي تركيه فروكش كرده و بر سر حساب و كتاب منافع و رسيدن به بن‌بست سوريه رويكرد جديدي را در پيش گرفته‌اند.
به همين‌خاطر در نخستين قدم عملي مولود چاووش‌اوغلو، وزير امور خارجه تركيه قرار است روز پنجشنبه عازم روسيه شود و در شهر سوچي با سرگئي لاوروف، همتاي روس خود ديداري مهم داشته باشد. اين ديدار در حاشيه نشست سازمان همكاري اقتصادي كشورهاي حوزه درياي سياه صورت مي‌گيرد و براساس گزارش‌هاي منتشر شده بحث بر سر عادي‌سازي روابط دو طرف و همچنين مسئله سوريه از محورهاي اصلي مذاكرات ديپلمات‌هاي ارشد تركيه و روسيه است.
در تلاشي ديگر براي دلجويي از روس‌ها، بنعالي ييلديريم، نخست‌وزير تركيه اعلام كرده كه رجب طيب اردوغان امروز يا فردا با پوتين تلفني گفت‌وگو خواهد كرد. سخنگوي كرملين هم خبر گفت‌وگوي تلفني را تأييد كرده است.رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه خودش هم در مراسم افطاري كه در آنكارا برگزار شد نسبت به عادي‌سازي «سريع» روابط با روسيه ابراز اميدواري كرده است. او گفت: اميدوارم بتوانيم اين شرايط را پشت سر بگذاريم و به سمت عادي‌سازي سريع روابط پيش برويم. تركيه هميشه به دوستانش نشان داده كه كشوري قابل اطمينان است. تركيه همچنين براساس توافقي كه امروز به امضا رسيد بعد از 6سال روابط خود با رژيم صهيونيستي را از سر گرفته است. روابط دوطرف در سال۲۰۱۰ و پس از آن قطع شد كه نيروهاي اسرائيل به كشتي ماوي مرمره كه حاوي كمك‌هاي انسان‌دوستانه براي غزه بود حمله كردند.
سخنگوي دفتر رئيس‌جمهور روسيه روز دوشنبه اعلام كرد كه پس از چندين‌ماه تنش رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه بابت ساقط كردن هواپيماي جنگي روسيه در مرز ميان تركيه و سوريه عذرخواهي كرده است. ولاديمير پوتين پيش از اين بارها خواستار عذرخواهي رسمي تركيه شده بود و پافشاري آنكارا بر نقض حريم هوايي اين كشور و حق سرنگوني جنگنده روسيه باعث خشم رئيس‌جمهور روسيه شد. روسيه در واكنش به اين مسئله تحريم‌هايي را عليه تركيه وضع كرد و جلوي سفر گردشگران اين كشور به تركيه را گرفت.
- تلاش براي جبران گذشته
بنعالي ييلديريم، نخست‌وزير تركيه در گفت‌وگو با شبكه دولتي تي‌آر‌تي براي بهبود روابط با روسيه اعلام كرده كه آنكارا حتي حاضر است درصورت لزوم اقدام به پرداخت غرامت به مسكو كند. با انتشار گزارش‌ها درباره عذرخواهي رسمي و پرداخت غرامت اما مقام‌هاي تركيه براي بهبود چهره خود در روز گذشته تلاش كردند. نخست‌وزير تركيه روز گذشته حرف‌هاي خود را تغيير داد و پرداخت غرامت را رد كرد. به گزارش سي‌ان‌ان ترك، او گفت اين مسئله را تنها براي موقع ضروري اعلام كرده است و بحث پرداخت غرامت ميان دو طرف مطرح نيست. ييلديريم همچنين با اشاره به اخبار عذرخواهي تركيه اعلام كرده كه رجب طيب اردوغان در نامه خود ابراز تأسف كرده است. سخنگوي اردوغان هم گفته است كه در نامه به پوتين آمده است: ما اميدواريم خانواده خلبان روسي ما را ببخشند.
نخست‌وزير تركيه در سخنراني روز گذشته خود با تأكيد بر عزم تركيه و روسيه براي عادي‌سازي روابط و شروع اين روند تأكيد كرد كه آنكارا به‌دنبال بهبود روابط نه‌تنها با روسيه و مصر بلكه با همه كشورهاي حوزه درياي سياه است. پيش از اين گزارش‌هايي منتشر شده بود كه دولت جديد تركيه در تلاش براي بازطراحي سياست خارجي اين كشور است. بنعالي ييلديريم در نخستين روزي كه به جاي احمد داوود اوغلو پست نخست‌وزيري را بر عهده گرفت اعلام كرد كه تركيه بايد به‌دنبال افزايش تعداد دوستان و كاهش دشمنانش باشد. به‌نظر مي‌رسد مقام‌هاي تركيه متوجه شده‌اند كه خيال آنها براي سرنگوني دولت سوريه و رسيدن به هدف‌هاي 5سال گذشته‌شان هيچ وقت به واقعيت تبديل نمي‌شود و پس از چند سال تنش‌سازي بار ديگر به مسير تنش‌زايي با همسايگان بازگشته‌اند.
- انجام كاري كه اردوغان از آن متنفر است
نشريه فارين پاليسي در گزارشي درباره تحولات جديد ميان تركيه و روسيه روز گذشته نوشت: اگر چيزي وجود داشته باشد كه رجب طيب اردوغان رئيس‌جمهور تركيه بيشتر از اهانت كسي از آن تنفر داشته باشد، اجبار او به عذرخواهي كردن به‌خاطر رفتارش است. در اين گزارش آمده است:
اقدام‌هاي فعالانه اردوغان براي بهبود روابط با كرملين و اسرائيل در حالي صورت گرفته كه نگراني درباره تهديد داعش براي امنيت خاورميانه افزايش يافته و مدت كوتاهي پس از به رسميت شناختن نسل‌كشي ارامنه در سال1915 توسط آلمان صورت گرفت. مقام‌هاي تركيه به‌شدت از اين اقدام پارلمان آلمان خشمگين شدند و اظهارات تندي نسبت به برلين داشتند. روز دوشنبه هم گروهي از نمايندگان پارلمان آلمان و فعالان حقوق بشر اين كشور اعلام كردند كه شكايتي از اردوغان به اتهام جنايت جنگي در نبرد با كردها را مطرح كرده‌اند
- قدم به عقب براي بازگشت به‌جاي اول
عبدالباري عطوان، تحليل نويس مشهور عرب در مقاله‌اي در روزنامه رأي اليوم امتيازدهي‌هاي اخير تركيه در مقابل روسيه و اسرائيل را تأكيدي بر عمل گرايي رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور اين كشور دانسته است. عطوان اعلام كرده كه عمل گرايي اردوغان به آن معناست كه برخلاف آنچه بسياري از هم‌پيمانان عرب تركيه فكر مي‌كردند، اصول در قاموس او هيچ جايي ندارد و اين شخص به سمتي مي‌رود كه در وهله نخست پاي منافع شخصي‌اش و در وهله دوم منافع كشورش تركيه در ميان باشد. در اين مقاله آمده است:
اردوغان خواست تا يك سلطان باشد كه خلافت عثماني را از طريق پل اسلام سياسي احيا كند. زماني كه تمامي بلندپروازي‌هاي او براي رسيدن به اين هدف شكست خورد، هيچ مانعي نديد كه از بيشتر سياست‌ها و مواضعش براي كاهش خسارت‌ها و نجات تركيه از فروپاشي جغرافيايي و جمعيتي حتمي و اجتناب از سقوط اين كشور در دام تروريسم، كوتاه بيايد و آنكارا را به جاي اول بازگرداند.
