رابطه با اسرائیل برای جبران شکست در اروپا اصغر زارعی – کارشناس مسائل خاورمیانه

عمومی

پس از حادثه کشتی مرمره و اقداماتی که دولت رجب طیب اردوغان در شش سال اخیر علیه رژیم صهیونیستی انجام داد، این نوید داده می‌شد که روابط دولت ترکیه با رژیم صهیونیستی به سمت تیرگی برود و پرچم مبارزات ضد صهیونیستی در منطقه به دست دولت اردوغان بیفتد

این سناریو و نمایشی که اردوغان بازی کرد در واقع به گونه‌ای بود که باعث فریب بسیاری از ملت‌های منطقه شد و این حس به وجود آمد که دولت ترکیه پرچم‌داری مبارزات ملت فلسطین را بر عهده خواهد گرفت.

اما به تدریج حرکتی در دولت اردوغان شکل گرفت که براساس آن ارتباطات آشکار و پنهان دولت با رژیم صهیونیستی در مورد حمایت از گروه‌های تروریستی و تکفیری در منطقه طی پنج – شش سال اخیر شروع شد و رو به گسترش گذاشت.

هر دو طرف کاملا در جهت حمایت از جنگ نیابتی آمریکا، از گروه‌های تکفیری حمایت کرده و ترکیه به یکی از حامیان اصلی این گروه‌ها تبدیل شد.

آنکارا همچنین ایجاد پایگاه‌های آموزشی برای تروریست‌ها و انتقال سلاح و نیرو را به داخل خاک سوریه و حتی عراق به عهده گرفت و در برخی عملیات‌ها به صورت مستقیم با ورود بخشی از نیروهای خود به داخل سوریه، نشان داد در کنار رژیم صهیونیستی و در جهت سیاست‌های نظام سلطه حرکت می‌کند.

از سوی دیگر در زمانی که مقاومت فلسطین در نوار غزه و کرانه باختری در حال مبارزه با رژیم صهیونیستی بود، هیچ گونه اقدام خاصی را از‌سوی دولت اردوغان شاهد نبودیم و با وجود این‌که وی اعلام کرده بود نوار غزه به یک بازداشتگاه بزرگ برای ملت فلسطین تبدیل شده و رژیم صهیونیستی باید محاصره غزه را بشکند، عملا هیچ اقدام موثری در جهت اعمال فشار علیه رژیم صهیونیستی از سوی آنکارا انجام نشد.

اقدام اخیر اردوغان در جهت بازسازی روابط با رژیم صهیونیستی به گونه‌ای بود که یک شوک جدی به کشورهای اسلامی منطقه وارد کرد زیرا بسیاری از کارشناسان مسائل منطقه، احیای این روابط را با این سرعت عملیاتی نمی‌دیدند اما عواملی در این میان دخیل بود که باعث شد دولت اردوغان با این سرعت به دنبال برقراری این روابط باشد.

یکی از آنها شرایط داخلی خود ترکیه است؛ ضمن این‌که دولت ترکیه در سال‌های اخیر نتوانست در جهت ورود به اتحادیه اروپا پیشرفت چشمگیری داشته باشد و حتی شاهد بودیم دولت اردوغان مورد بی مهری دولت‌های غربی واقع شد. برهمین اساس دولت ترکیه سعی دارد با بازگشایی روابط خود با رژیم صهیونیستی به نوعی چراغ سبز را به کشورهای اروپایی نشان دهد.

این در حالی است که امروزه به نوعی شاهد شکاف‌ها در جامعه ترکیه هستیم و اعتراضات عمده‌ای بروز کرده است.

همچنین با وجود این‌که اردوغان سعی کرد مشکل پ.ک.ک را حل کرده و با کردهای ترکیه به یک صلح برسد، اما حوادث اخیر نشان داد نه تنها پیشرفتی حاصل نشده بلکه اقدامات افراطی آنها افزایش یافته است.

در واقع ترکیه برای تقویت جایگاه خود بین کشورهای اروپایی و در جامعه بین المللی سعی می‌کند با احیای این روابط از حمایت‌های خارجی برخوردار شود، هر چند ممکن است این هزینه برای دولت ترکیه در داخل به بی ثباتی بیشتری منجر شود.

غزه قربانی بده بستان آنکارا

بر قراری رابطه میان ترکیه و رژیم صهیونیستی پس از شش سال قطع رابطه نشان می‌دهد که دولت آنکارا به دلیل اتخاذ شیوه‌های تهاجمی در بحران‌های منطقه بشدت دچار انزوای سیاسی شده است. رابطه آنکارا وتل آویو به دلیل حمله کماندوهای اسرائیلی به کشتی حامل کمک‌های انساندوستانه ترکیه به اهالی غزه قطع شد.

هر چند دولت ترکیه برای حفظ اعتبار خود نزد ملت‌های منطقه موضوع عذرخواهی رژیم صهیونیستی را به عنوان دلیل اصلی باز نگری در رابطه خود با اسرائیل تلقی کرده اما این رابطه به زیان ملت فلسطین تمام خواهد شد. یکی از شرایطی که رژیم صهیونیستی برای بر قراری رابطه با آنکارا مطرح کرده، این بود که دولت رجب طیب اردوغان نباید با حماس رابطه داشته باشد. آنکارا برای اقناع افکار عمومی مدعی شده که اسرائیل به آنکارا وعده داده تا محاصره شهر غزه را کاهش دهد اما دلایل موجود نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی به وعده‌های خود در قبال مردم غزه عمل نخواهد کرد.

همسویی آنکارا با سیاست‌های تخریبی عربستان در سوریه، عراق و یمن موجب شده تا دولت رجب طیب اردوغان جایگاه خود را نزد ملت‌های اسلامی از دست بدهد. از سوی دیگر عذرخواهی اردوغان از ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه به دلیل سرنگونی هواپیمای جنگی روسیه در خاک سوریه از ضعف سیاسی دولت آنکارا حکایت دارد. مجموعه رویکرد سیاسی دولت رجب طیب اردوغان در سال‌های اخیر همواره مورد انتقاد نخبگان سیاسی ترکیه قرار داشت تا جایی که احمد داوود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه در اعتراض به این سیاست‌ها از حلقه یاران نزدیک رجب طیب اردوغان خارج شد.

شکست طرح مشترک آمریکا، عربستان، ترکیه و رژیم صهیونیستی برای تغییر شطرنج نظامی و سیاسی سوریه از ضعف سیاسی دولت رجب طیب اردوغان حکایت دارد زیرا دولت آنکارا می‌توانست سیاست بیطرفانه‌تری در رخدادهای سوریه ایفا کند. تقابل سیاسی آنکارا با مسکو وکاهش سطح گردشگران روسیه به ترکیه آسیب‌های جدی بر اقتصاد شکننده آنکارا وارد ساخت که این امر نا رضایتی‌ها را در سطح داخلی گسترش داد.

لذا از نظر دولت رجب طیب اردوغان بازسازی رابطه آنکارا با تل‌آویو ممکن است به بهبود فضای سیاسی ترکیه کمک کند اما این رابطه در حقیقت ثابت می‌کند که دولت ترکیه از مساله فلسطین به عنوان ابزاری برای کسب محبوبیت در جهان عرب استفاده می‌کند. اکنون مردم فلسطین بویژه اهالی غزه احساس می‌کنند که قربانی بده بستان‌های منطقه‌ای قرار گرفته‌اند و تقابل شکلی و ظاهری آنکارا و تل‌آویو سرابی بیش نیست. دلبستگی مقطعی رهبران حماس به کمک‌های سیاسی وحمایت‌های لفظی آنکارا از مبارزات مردم فلسطین نا امیدی اهالی غزه را در پی خواهد داشت؛ زیرا ملت فلسطین دوستان و دشمنان واقعی خود را در این مدت بخوبی شناخته‌اند.