«خیابان‌های آرام را باور نکنید، جامعه عربستان آتش زیر خاکستر است»؛ این جمله، ترجیع‌بند اعتراضات اینترنتی موسوم به جنبش ۱۵ سپتامبر است که طی یک‌ماه گذشته، بخش قابل توجهی از شهروندان سعودی را با خود همراه کرده است
نقطه آغاز اين جنبش، سلسله توييت‌هاي سعود القحطاني، مشاور ديوان پادشاهي عربستان و يكي از كليدي‌ترين چهره‌هاي بحران اخير خليج‌فارس بود كه در آن، از حاكمان قطر درخواست كرد به حق تظاهرات مسالمت‌آميز مردم كشورشان احترام بگذارند. جريانات مدني مخالف حكومت عربستان از اين فرصت استفاده كرده و با استناد به مواضع القحطاني، جنبش 15سپتامبر را به راه انداختند؛ جنبشي كه در آغاز، بيشتر رنگ و بوي مطالبات معيشتي و اقتصادي داشت اما به‌تدريج بر وزن مطالبات سياسي و امنيتي آن افزوده شد.
اين جنبش طي 2ماه گذشته موج عظيمي را در فضاي مجازي به راه انداخت تا جايي كه نهادهاي رسمي حكومت عربستان از رسانه‌هاي دولتي و مؤسسه ديني اين كشور گرفته تا دستگاه‌هاي امنيتي، از مرحله انكار آن عبور كرده و واكنش‌هاي تندي از خود نشان دادند.
با وجود اين، خيابان‌هاي عربستان، در سايه وحشت ناشي از عملكرد تند نيروهاي امنيتي، همچنان آرام است و غيراز ديوارنوشت و يا فيلم‌هاي كوتاه بدون ديده شدن چهره شهروندان، جنبش 15سپتامبر بازتابي در خيابان‌ها نداشته است.اما آرامش نسبي جامعه و عدم‌توانايي معترضين براي حضور در سطح خيابان‌ها، به اندازه‌اي كافي نبوده است كه نگراني خاندان حاكم بر عربستان، از ظهور جريانات نوين اجتماعي را مخفي كند؛ جرياناتي كه برخلاف گذشته، صرفا در اقليت‌هاي مذهبي ساكن عربستان و به‌ويژه شيعيان خلاصه نمي‌شوند.
تكيه جنبش 15سپتامبر بر معضلات معيشتي همچون افزايش بيكاري، افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي و بحران مسكن، زمينه همراهي بخش‌هاي مختلف جامعه عربستان با خود را فراهم كرده است.اعتراضات شهروندان عربستاني طي 2ماه اخير، در سايه قرارداد 110ميليارد دلاري با آمريكا و همچنين بحران قطر تا حد زيادي تشديد شده است.
همراهي رسانه‌هاي قطر، ازجمله شبكه الجزيره با اين اعتراضات مجازي موجب شد تا براي اولين‌بار، صداي اعتراضات شهروندان سعودي، دست‌كم تا حدي به گوش افكار عمومي جهان رسيده و از آن به‌عنوان جنبش اجتماعي شناخته شده در محافل مختلف ياد شود؛ تا جايي كه عبدالملك حوثي، رهبر انصارالله يمن نيز همراهي خود را با جنبش 15سپتامبر اعلام كرد.
اگرچه به‌نظر مي‌رسد اختلافات بي‌سابقه درون آل‌سعود و بحران در ساختار حاكميت اين كشور تا حد زيادي فرصت را براي توسعه اين جنبش‌هاي اعتراضي فراهم كرده، اما برخي تحليلگران معتقدند حركت 15سپتامبر، از سوي جريانات مخالف محمد بن‌سلمان در داخل آل‌سعود به‌طور غيرمستقيم حمايت مي‌شود. حساسيت جنبش 15سپتامبر نسبت به تمامي اقدامات راهبردي بن‌سلمان، ازجمله اعلام خصوصي‌سازي سهام شركت آرامكو،
جنگ يمن، بحران قطر و نزديكي به اسرائيل، مي‌تواند نشانه‌اي از همراهي مخالفان وليعهد جوان سعودي باشد، اما به‌نظر مي‌رسد نظارت و كنترل بر اين حركت اعتراضي ديگر از دست هيچ‌كس در رياض ساخته نيست.نيروهاي امنيتي سعودي، يك هفته پيش از موعد آغاز اعتراض‌ها، موج جديدي از بازداشت نيروهاي همسو با مواضع جنبش در انتقاد از سياست‌هاي وليعهد را آغاز كردند. نگاهي به طيف چهره‌هاي بازداشت‌شده، به‌ويژه مبلغان وهابي، نشان‌دهنده ميزان نگراني مقامات عربستان از وضعيت داخلي اين كشور و آمادگي آنان براي مقابله با جنبش 15سپتامبر به هر قيمتي است.
جامعه سنتي عربستان، با وجود تمام محدوديت‌ها، اكنون آماده ورود به مرحله تازه‌اي از مقابله با حاكميت اين كشور به‌منظور كسب حقوق اقتصادي و اجتماعي بيشتر شده است. بدون شك با توجه به ساختار امنيتي سعودي، نمي‌توان انتظار ظهور حركت‌هاي اعتراضي خياباني را دست‌كم در آينده نزديك داشت، اما از سوي ديگر، شدت واكنش آل‌سعود، بيانگر اهميت جنبش 15سپتامبر و عواقب گريزناپذير آن است.
