مقصد بعدی داعشی‌های عراق کجاست؟ ـ سیاوش فلاح‌پور

عمومی

سرانجام وزارت دفاع عراق خبر قطعی آزادی کامل شهر تلعفر از اشغال داعش را به‌طور رسمی اعلام کرد

تا به این ترتیب، عملیات مشترک نیروهای نظامی عراق برای بازپس‌گیری یکی از آخرین پایگاه‌های داعش در این کشور، خیلی زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد و تنها در عرض یک هفته به پایان برسد.

پس از پيروزي بزرگ ارتش عراق در موصل و سقوط خلافت خودخوانده داعش، پرسش اصلي براي افكار عمومي عراق اين بود كه نيروهاي باقي‌مانده داعش، با توجه به قطع بخش قابل‌توجهي از محورهاي مواصلاتي ميان موصل و سوريه، به كدام نقطه از خاك عراق فرار مي‌كنند؟

در آن زمان از 3منطقه به‌عنوان گزينه‌هاي اصلي موضع‌گيري نيروهاي باقي‌مانده داعش پس از آزادي موصل نام برده مي‌شد: مناطق مرزي استان انبار، مناطق جنوبي كركوك (به‌ويژه شهر حويجه) و همچنين شهر تلعفر.

با توجه به پيشروي‌هاي ارتش عراق به همراه حشد شعبي در محورهاي مختلف استان نينوي طي ماه‌هاي گذشته و محاصره كامل داعش در 3منطقه يادشده، امكان انتقال نيروهاي وابسته به اين گروه تروريستي به سوي مناطق شرقي و يا غربي عراق عملا وجود نداشت و شهر تلعفر، در 80كيلومتري موصل، بهترين گزينه براي استقرار موقت نيروهاي داعش به شمار مي‌رفت.

نيروهاي امنيتي عراق، متشكل از ارتش اين كشور، پليس اتحاديه، نيروهاي ويژه مبارزه با تروريسم، حشد شعبي به همراه جنگنده‌هاي ائتلاف بين‌المللي مبارزه با تروريسم، عمليات مشترك خود را با فرمان حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق، با عنوان «قادمون يا تلعفر» در 29مرداد، با هدف پاكسازي كامل استان نينوي از حضور داعش، آغاز كردند. نيروهاي زميني عراق، پيشروي‌هاي اوليه را از محور جنوبي تلعفر آغاز كردند، درحالي‌كه جنگنده‌هاي ائتلاف از حدود يك هفته پيش از آغاز رسمي عمليات، حملات گسترده‌اي را عليه مواضع داعش در شهر تلعفر انجام داده بودند؛ حملاتي كه به باور بسياري از كارشناسان نظامي، نقش ويژه‌اي در تسريع پيشروي نيروهاي زميني عمليات تلعفر داشته است.

حركت نيروهاي عراقي برخلاف پيش‌بيني‌هاي اوليه بسيار سريع بود و با مقاومت جدي از سوي داعش مواجه نشد، به‌طوري كه طي تنها 5روز، مناطق مركزي شهر تلعفر آزاد شده و نيروهاي داعشي در بخش‌هاي شمالي اين شهر تجمع كرده بودند.

به‌نظر مي‌رسد سقوط مقر خلافت خودخوانده داعش در موصل و قطع راه‌هاي ارتباطي نيروهاي فراري‌شده به تلعفر با مراكز فرماندهي اين گروه در سوريه، تأثير ويژه‌اي در تضعيف روحيات آنان و عدم‌اراده جدي براي مقابله با نيروهاي امنيتي عراق، آنطور كه در موصل رخ داد، داشته است.

اكنون و پس از اعلام رسمي آزادي شهر تلعفر، بار ديگر اين پرسش مطرح شده است كه نيروهاي فراري داعش از اين شهر، با توجه به تنگ‌تر شدن حلقه محاصره، به كدام نقطه از خاك عراق پناه خواهند برد.

نگاهي به وضعيت فعلي مواضع نيروهاي نظامي مستقر در استان نينوي (نيروهاي امنيتي عراق، پيشمرگه و داعش)، نشان مي‌دهد هيچ گزينه‌اي پيش روي اين گروه تروريستي براي انتقال مجدد نيروهاي خود به مناطقي همچون هويجه يا انبار وجود ندارد. بر اين اساس، نيروهاي داعشي مستقر در تلعفر كه به‌نظر مي‌رسد تمام راه‌هاي ارتباطي با فرماندهان خود را نيز از دست داده‌اند، پس از آزادي اين شهر، در شهر كوچكي به نام العياضيه، در شمال تلعفر متمركز شده‌اند. گفته مي‌شود تعداد اين نيروها بين 2تا 4هزار تروريست است. اين شهر از جنوب توسط نيروهاي امنيتي عراق و از محورهاي شرق، غرب و شمال، توسط نيروهاي پيشمرگه، در محاصره كامل است و انتظار مي‌رود در ادامه پيشروي عمليات ارتش عراق و حشد شعبي، به‌زودي آزاد شود.

به اين ترتيب و درصورت آزادي مناطق باقي‌مانده در شمال تلعفر، حضور داعش در داخل عراق، به دو بخش جنوب كركوك (با محوريت حويجه) در شمال منطقه نفتي بيجي و مناطق مرزي استان انبار در شرق ديرالزور سوريه، محدود خواهد شد.

انتظار مي‌رود طي روزهاي آينده، بخشي از نيروهاي عمليات مشترك تلعفر، به‌منظور آزادسازي شهر العياضيه و همچنين منطقه الجبال، وارد آخرين درگيري‌هاي نظامي با داعش در استان نينوي شوند. شهر تلعفر، همزمان با پيشروهاي ناگهاني سال 2014داعش در عراق، در جريان عملياتي يك‌روزه سقوط كرده بود و نقش كليدي در ارتباط دو مقر اصلي اين گروه تروريستي در كشورهاي سوريه و عراق داشت.