پس از روی کار آمدن ترامپ، مناسبات ایالات متحده با پاکستان رو به تیرگی گراییده ، به نظرمی رسد اوج گیری دامنه اختلافات این دو بازیگر در روزهای اخیر بی ارتباط با گسترش روابط اسلام آباد با پکن و توسعه همکاری های این کشور با مسکو نیست
با وجود بیش از نیم قرن روابط نزدیک آمریکا و پاکستان به ویژه در حوزه نظامی و اقتصادی، پس از ورود «دونالد ترامپ» رییس جمهوری ایالات متحده به کاخ سفید، این دو کشور فصل سرد روابط را تجربه می کنند؛ اختلافاتی که در هفته های گذشته به اوج خود رسید. وزارت امور خارجه آمریکا چهاردهم دی ماه در تازه ترین اقدام علیه سیاست های پاکستان اعلام کرد که به خاطر تلاش‌های ناکافی اسلام آباد در مقابله با فعالیت‌های تروریستی گروه‌های اسلام گرا، کمک‌های مالی خود را به نهادهای امنیتی این کشور به حالت تعلیق در خواهد آورد؛ کمک هایی که رسانه های مختلف آن را رقمی بیش از 255 میلیون دلار تخمین می زنند. همچنین در متن بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا آمده است که «کمک امنیتی این کشور به پاکستان تا زمانی که اسلام‌آباد دست به اقدامات و برخوردهای ضروری علیه طالبان افغانستان و شبکه حقانی (شبکه حقانی یک گروه شبه‌نظامی در مناطق مرزی افغانستان و پاکستان است مقر اصلی این شبکه دقیقاً معلوم نیست ) نزند، همچنان در حال تعلیق خواهد ماند.» آمریکایی بر این باور که نیروهای طالبان و شبکه حقانی از پاکستان به عنوان پناهگاه و مامنی برای خود بهره برده و در صورت نیاز به این کشور عقب نشینی می کنند. موضوع مهم دیگری که پیش از انتشار بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا به تنش در روابط واشنگتن و اسلام آباد دامن زد به نخستین توئیت ترامپ در این خصوص ارتباط می یافت. رییس جمهوری آمریکا چند روز پیش با ادبیاتی خصمانه و انتقادی علیه سیاست های اسلام آباد، نوشت: پاکستان در 15 سال گذشته بیش از 33 میلیارد دلار کمک از آمریکا دریافت کرده اما در مقابل جز دروغ و فریب چیزی به دست نیاورده است. پاکستان هیچ اقدام جدی برای مبارزه با گروه‌های جهادی و تروریستی در این کشور انجام نداده است. مواضع ضد پاکستانی مقامات آمریکا از سوی مردم و نیز سران اسلام آباد بی پاسخ نماند. مردم پاکستان با هدف محکوم کردن سیاست ها و اتهام های ترامپ علیه کشور خود به خیابان ها ریختند و خواستار تجدیدنظر دولتمردان در روابط با آمریکا شدند. از طرف دیگر، دولت پاکستان یازدهم دی ماه سفیر ایالات متحده را احضار و از وی توضیح خواست. روز بعد نیز شورای امنیت ملی پاکستان با حضور مقامات عالی از جمله «شاهد خاقان عباسی» نخست وزیر جدید، چند وزیر، مقامات اطلاعاتی و فرماندهان نظامی برای رسیدگی فوری به رخداد تشکیل جلسه داد. ** اهداف آمریکایی و چرایی تیرگی روابط
نشانه های سردی روابط آمریکا با پاکستان از ماه گذشته و با اعلام استراتژی ایالات متحده از سوی ترامپ تا حدی نمایان شد. در تقابل با مواضع خصمانه و ستیزه جویانه رییس جمهوری، «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا همواره سیاست نرم تری اتخاذ می کند؛ اختلافی که تاکنون درباره مسائلی چون برجام و نوع حل تنش با کره شمالی نیز مشاهده و در برخی مواقع به جدال لفظی بین ترامپ و تیلرسون منجر شده است. در ارتباط با نوع حل اختلاف با پاکستان نیز تفاوت دیدگاه ترامپ و وزیر امور خارجه وی تا حدی مشهود است. تیلرسون یک روز پس از اعلام راهبرد آمریکا و انتقاد شدید ترامپ به سران اسلام آباد، گفت: پاکستان به طور ویژه می‌تواند نقش مهمی ایفا کند، به خصوص درکشاندن طالبان به پای میز مذاکره. پاکستان هم از تروریسم ضربه خورده است. مردم پاکستان به شکلی جدی از تروریسم آسیب دیده‌اند. ما آماده‌ایم به پاکستان کمک کنیم تا با سازمان‌های تروریستی داخل سرزمینش مقابله کند. اما ابتدا، باید خودشان هم رویکردشان را تغییر دهند. صرف نظر از نوع برخورد متفاوت ترامپ و تیلرسون با پاکستان، آمریکا اهدافی چند را از طرح این مساله دنبال می کند. از جمله مهمترین دلایلی که باعث اتخاذ رویکرد تهاجمی امریکا در قبال پاکستان شده به نزدیکی اسلام آباد با مسکو و پکن مرتبط می شود. در سال های گذشته پاکستان و چین همکاری های دفاعی، نظامی و تسلیحاتی را آغاز کرده اند ضمن این که چین در حال حاضر بزرگترین همپیمان تجاری و اقتصادی پاکستان به شمار می رود و به دلیل همکاری های چین، پاکستان صاحب خط تولید برخی سلاح ها و ادوات نظامی پیشرفته از جمله جنگنده های «جِی-اف- 17» است. پاکستان پارسال از یک سامانه دفاع هوایی پیشرفته ساخت چین، رونمایی کرد؛ موضوعی که به مذاق ترامپ و دولتمردان ایالات متحده خوش نیامده است. مساله مهم دیگری که به اختلاف پاکستان و آمریکا دامن زده به روابط نزدیک و حسنه واشنگتن با دهلی نو ارتباط می یابد. تنش بین هند و پاکستان به عنوان دو کشور هسته ای از دهه ها پیش وجود داشته و امروز از بلوک بندی های جدید غرب و شرق تاثیرپذیر است. با نزدیک شدن پاکستان به بلوک شرق، آمریکا به دنبال تغییر توازن به نفع خود از راه نزدیکی به هند برآمده است. در همین ارتباط بود که تیلرسون چند روز پیش با تمجید از هند برای کمک به بهبود اوضاع در افغانستان، به طور غیرمستقیم پاکستان را نسبت به تمایل واشنگتن برای افزایش روابط با هند تهدید کرد. از طرفی، چین و روسیه نیز از حضور آمریکا در آسیا و گسترش روابط این کشور با هند ناخشنودند. مسکو ضمن تلاش برای تعمیق مناسبات اقتصادی با هند، درصدد توسعه همکاری ها با پاکستان بر آمده است اما اختلافات مرزی چین و هند که اخیرا به تنش های لفظی بین رهبران دو کشور منجر شده، مهمترین مانع بهبود و توسعه روابط این دو بازیگر است. افغانستان اما مهمترین مساله مورد توجه امریکا در راهبرد جدید این کشور است. از سال 2001 که این کشور آسیای میانه به اشغال نیروهای ناتو درآمد تاکنون حدود 2 هزار و 400 سرباز آمریکایی در این کشور کشته شده اند. به رغم شعارهای انتخاباتی ترامپ مبنی بر پایان دادن به جنگ های بیرون از خانه و کاستن از هزینه های ناشی از نظامی گری آمریکا، اینک ترامپ در این خصوص تغییر موضع داده است. وی نه تنها در پی تحقق بخشیدن به وعده انتخاباتی خود نیست بلکه بودجه نظامی کشور را افزایش چشمگیری داده و با بکارگیری سیاست اعمال فشار بر کشورهایی چون پاکستان تلاش دارد تا از حجم هزینه های ناشی از مداخله جویی ایالات متحده در امور بین المللی بکاهد. خبرنگار: حسن شکوهی نسب **انتشار: شهناز حسنی