پانزده روز مانده به انتخابات پارلمانی افغانستان حاشیه‌های این انتخابات هر روز ابعاد بیشتری به خود می‌گیرد؛ از نگرانی‌ها درباره شفافیت و امنیت گرفته تا تغییر در نمای پایتخت و صفحات مجازی و شعارهای عجیب انتخاباتی
به گزارش يورونيوز، به گفته کارشناسان نامزدهای انتخابات پارلمانی امسال افغانستان از نظر ترکیب قومی و طبقاتی تغییر محسوسی نسبت به دوره های قبل نداشته‌ا‌ند، این انتخابات حتی نسبت به دوره‌های قبل با حاشیه‌های بیشتری همراه بوده است.
امنیت ملی افغانستان اخیرا از دستگیری دو سازمان دهنده حملات انتحاری در کابل خبر داده است. ناتو نیز اعلام کرد که در تامین امنیت انتخابات پارلمان ۱۳۹۷، نیروهای امنیتی افغانستان را یاری خواهد کرد.
- جای خالی قشر متوسط افغانستان در انتخاباتمشاهدات و صحبت‌هایی که خبرنگار یورونیوز با مردم و نامزدها انجام داده، نشان می‌دهد که در این انتخابات نیز همچون دو دور پیش، نامزدها متشکل از اقشار مختلف جامعه افغانستان شامل وابستگان به رهبران قومی، ثروتمندان، وابستگان حکومتی، احزاب و کاندیداهای مستقل هستند.حسن رضایی، جامعه شناس در گفتگو با یورونیوز گفت: «در حکومت وحدت ملی، مردم در قالب سیاسی و اجتماعی معینی قرار نگرفتند. امروز مسائل قومی بیش از هر طبقه بندی دیگر اجتماعی اهمیت دارد، به همین خاطر کسانی که بدون تعلقات قومی و منطقه ای کاندیدا شود، حرفشان کمتر شنیده می شود، در چنین شرایطی قشر متوسط نمی‌تواند بدرستی شکل گرفته و در سیاست حضور یابد. در حالیکه قشر متوسط، قشر تحول ساز در هر جامعه ای است.»
- هر چند تلاش‌هایی برای حضور اقشار متوسط جامعه افغانستان بدون وابستگی‌های قومی و منطقه ای و با حمایت جامعه تحصیل‌کردگان در رقابت‌های انتخاباتی صورت گرفت، اما این تلاش‌ها در مراحل ابتدایی ناکام ماند.
- کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان در سایت رسمی خود آماری از تعداد نامزدهای انتخابات پارلمانی پیش رو منتشر نکرده است. رسانه‌ها گزارش داده اند که ۲۵۶۵ نامزد در این انتخابات به رقابت می‌پردازند که این آمار نسبت به انتخابات پارلمانی سال گذشته با ۲۵۲۹ نامزد انتخاباتی افزایش اندکی را نشان می‌دهد.
- شهری مزین به شعار و عکساما یکی از پوسترهای تبلیغاتی باعث تعجب و خنده کاربران شد. در این پوستر منصوب به یکی از کاندیداها آمده است: سرکهایتان (خیابان) را از طلا فرش خواهم کرد، مکاتب را از الماس و دانشگاه‌ها را از زمرد خواهم ساخت.معاون سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان در واکنش به تبلیغات نامزدهای انتخاباتی نوشته است که نظارت بر اعمال حکومت، مهمترین کار پارلمان است اما در شعارهای انتخاباتی نامزدها دیده نمی‌شود.
- امرالله صالح رئیس امنیت ملی افغانستان در دوره ریاست جمهوری حامد کرزی نیز درباره این انتخابات در حساب فیسبوکش نوشته است که دو نفر از نامزدان انتخاباتی در دوره مسئولیت وی به جرم اختطاف (آدم ربایی) دستگیر شده بودند و یکی از آنها به بیست سال زندان محکوم شده بود. وی پرسیده است که این افراد چگونه سند عدم الزامیت جرمی ( ارتکاب جرم) را به دست آورده اند.
- یورونیوز در تماس با این کاندیدا از صحت و سقم این شعار منصوب به وی پرسید. آقای رحمانی می‌گوید که این پوستر ساختگی است و به وی ربطی ندارد و افزود که اگر «همدیگرپذیر» شویم، سرکهایمان (خیابان) از طلا و الماس خواهد شد؛ چون ما می‌توانیم از زیربناهای کشورمان استفاده کنیم.
- در ساعات آغازین روز جمعه گذشته همزمان با اعلام رسمی تبلیغات انتخاباتی، چهره شهر کابل با عکس‌ها و شعارهای بی‌شمار کاندیداهای انتخاباتی تغییر کرد. علاوه بر دیوارهای دولتی شهر، منازل، فروشگاه‌ها و وسایل حمل و نقل شهری نیز از تصاویر تبلیغات نامزدهای انتخاباتی بی نصیب نماندند. در شبکه‌های اجتماعی، آنچه بیش از همه مورد توجه کاربران افغانستان قرار گرفت، شعارها و عکس‌های نامزدهای انتخاباتی بود. شعارهایی همچون بازگرداندن اعتماد مردمی، مبارزه با تبعیض، فقر و بیکاری و به دنبال روشنی رفتن از این جمله بود.
- بیم و امیدها از شفافیت در انتخاباتشاه گل رضایی از نمایندگان سابق پارلمان افغانستان در اعتراض به انچه «تقلب گسترده» در انتخابات می‌داند، از نامزدی در انتخابات پیش رو انصراف داد.در دور قبلی انتخابات پارلمانی در سال ۱۳۸۹، سازمان ملل متحد اعلام کرد که از ۱۲ میلیون واجدان شرایط رای دهی در افغانستان ۴۰ درصد به پای صندوق‌های رای رفته اند.کمیسیون مستقل انتخابات پس از اعلام ثبت نام نه میلیون رای دهنده که باعث اعتراضات مختلف شد، اعلام کرد که به اعتراضات رسیدگی کرده و تعداد واقعی ثبت نام رای دهندگان ۷ میلیون نفر است. تعدادی از احزاب سیاسی افغانستان در اعتراض به مهندسی رای‌های تقلبی در انتخابات، شعبات کمیسیون انتخابات در چند ولایت افغانستان را بستند. کمیسیون مستقل انتخابات تصمیم گرفت که انتخابات پارلمانی را به صورت سیستم بایومتریک برگزار کند.مرتضی اشراق می‌گوید که در حال حاضر برای کاندیداهای مستقل انتخابات، سالم ترین رای، رای قومی است. در حالیکه آن دسته از نامزدهای انتخاباتی که پول‌های هنگفتی دارند به راحتی می‌توانند از فقر مردم استفاده کرده و در قبال پول، رای بخرند که این مساله به فاصله طبقاتی در ترکیب پارلمان آینده تاثیر می‌گذارد.یکی دیگر از چالش‌های انتخابات پیش رو، حذف برخی از نامزدهای پارلمانی است که نام «فوزیه کوفی» از اعضای پارلمان سابق افغانستان نیز در میان این حذف شدگان است.خانم کوفی می‌گوید که دو دلیل باعث حذف وی از انتخابات پارلمانی پیش رو شده است؛ اول دلیل مواضع سیاسی او بوده زیرا با درج مذهب و ملیت در تذکره الکترونیکی مخالفت کرده و همچنین جزو منتقدان حکومت افغانستان بوده است، او دلیل را «زن بودن، مساله قومیت و فعالیتش از حقوق زنان در عرصه‌های بین‌المللی» بر می‌شمرد.
- فوزیه کوفی در گفتگو با یورونیوز در اینباره می‌گوید که کمیسیون سمع شکایات چندین اتهام از جمله همکاری با افراد مسلح غیرمسئول و طالبان و استخراج معادن را رد مورد وی مطرح کرده اما هیچ سندی برای اثبات چنین اتهاماتی ارائه نکرده است. اوی می‌گوید که بر اساس قانون هیچ کس بدون حکم محکمه مجرم شناخته نمی‌شود اما یک هفته بعد از اعلام اتهام، کمیسیون مستقل انتخابات وی را از لیست نامزدهای انتخابات حذف کرده‌اند.
- به تازگی محمد محقق، معاون دوم رئیس اجرایی و از رهبران ائتلاف بزرگ ملی در دیدار با سفیر ایالات متحده امریکا در افغانستان گفته است: «در صورتی که استفاده از سیستم بایومتریک، احزاب سیاسی را درباره شفافیت انتخابات قانع نکند، مشکل ساز خواهد شد.»
- به گفته آقای اشراق، هنوز ۳ و نیم میلیون رای تقلبی وجود دارد که همین رای ها می‌تواند در برابر سه و نیم میلیون ثبت نام کننده مردمی در انتخابات تعیین کننده باشد، حتی سیستم بایومتریک هم که احزاب به آن راضی شده اند، به صورت آفلاین است و بایومتریک آفلاین فرق زیادی با روش‌های سنتی انتخابات ندارد و چون در سیستم بایومتریک حالت آفلاین دسترسی به سایر بانک‌های رای وجود ندارد تا مشخص شود که یک فرد چند بار رای داده است، امکان دستکاری در نتایج وجود دارد.
- مرتضی اشراق از دست اندرکاران رسانه‌ای است که به عنوان نامزد مستقل در انتخابات شرکت کرده بود اما به تازگی از نامزدی انتخابات انصراف داد. وی دو روز قبل از اعلام انصراف، در گفتگو با یورونیوز جدی ترین نگرانی خود را تقلب در انتخابات عنوان کرد و می‌افزاید: «ما در ماه اول و دوم ثبت نام رای دهندگان به ده مرکز رای دهی مراجعه کردیم اما تفاوت چندانی بین میزان ثبت نام در این دو ماه وجود نداشت و هشت برابر شدن تعداد ثبت نام کنندگان در ماه دوم برای ما در مورد واقعی بودن این آمار غیرقابل باور است.»
- در آغازین روزهای ثبت نام رای دهندگان، حمله انتحاری به صف ثبت نام‌کنندگان در غرب کابل روی داد و این حمله بر نگرانی از افزایش حملات انتحاری به جمعیت‌های مردمی در دوره انتخابات پارلمانی افزود.
- برخی از نامزدهای انتخابات پارلمانی بارها نگرانی خود را از برگزاری انتخابات شفاف و بدون تقلب ابراز کرده‌اند. این نگرانی‌ها زمانی افزایش یافت که در ماه اول ثبت نام رای دهندگان یک میلیون نفر ثبت نام کردند، کمیسیون مستقل انتخابات مهلت ثبت نام را یک ماه دیگر تمدید کرد و در ماه دوم، براساس آمار ارائه شده از سوی این کمیسیون، تعداد رای دهندگان به ۹ میلیون نفر یعنی هشت برابر افزایش یافت.
- تعهد، تعیین کننده پارلمان آیندهبه گفته این کارشناس، به جوانانی که «جوان» نمی‌اندیشند و آمده‌اند تا آرمان‌های پدران‌شان‌را برآورده سازند نباید رای داد. این گروه به زودی به قلدران قومی، وزیر سازان مفسد و پولداران تفنگ‌دار تبدیل می‌شوند. آنها ظرفیت‌های پدران‌شان را با سیماهای جوان به نمایش می‌گذارند. قدرت خلاقیت این گروه محصور کهنه‌گرایی است.
- اقای ملک ستیز با اشاره به تجربه خودش از گشت و گذار در شهر و خواندن شعارهای «عجیب» می‌گوید: «به آنانی‌که گپی برای گفتن ندارند و در کرسی‌های پارلمان لمیده‌اند رای نباید داد. این گروه که خیلی آرام هستند، دشمنان اصلی دموکراسی در افغانستان هستند. پارلمان جایی برای گپ گفتن است. جای انسان‌هایی که خلاقیت برای گفتار و جرأت برای کردار ندارند، پارلمان نیست.»
- ملک ستیز، کارشناس سیاسی با نقد شرایط انتخابات پارلمانی از باید و نبایدهای این انتخابات به یورونیوز گفت: «نواندیشان به‌ویژه جوانان متعهد را باید حمایت کرد. اما باید محتاطانه و عاقبت‌اندیشانه عمل‌کرد. جوانان به همان پیمانه‌‌‌ای که در بهبود و اصلاح مستعد هستند در گرایش به پول و قدرت ظرفیت طبیعی و کلانی دارند. تعهد، شاخص مهمی است. همچنین کسانی که از رای مردم به پارلمان راه می‌یابند اما در پارلمان حضور نمی‌یابند و در رفورم‌های حقوقی سهیم نیستند و تنها پولداران مسلح ذخیره کرده اند، آنها بدتر از طالب و داعش عمل می‌کنند.»
