” پژوهش مستند درمورد زرع ، توليد وقاچاق موادمخدر”
قسمت هفتم (استاد صباح)
افغانستان بیش ازنود درصد تریاک غیرقانونی که درجهان مصرف می شود را تهیه می کند. تریاکی که خود مادۀ اصلی برای تولید هروئین است. ارزش این کشتزارهای خشخاش به نوصدوپنجاه میلیون دالرمی رسد؛ ارزش کلی صادرات خشخاش به طرز قابل توجهی بیشتر ازاین است – چیزی بین سه بیلیون تا چهار بیلیون دالر؛ این رقم برای کشوری که تولید ناخالص داخلی آن چیزی در حدود هجده بیلیون دالر می باشد، رقمی فضایی است.
مشکل مواد مخدر یک چالش جهانی است و درجهان کشوری وجود ندارد که از تبعات منفی این پدیدۀ شوم در امان باشد. قاچاق مواد مخدر در کنار بحران هسته‌ای، بحران جمعیت و بحران محیط زیست، چهارمین بحران جهانی است و طبق بعضی از آمار‌ها، تعداد معتادان درسراسر جهان به بیش ازدوصدوپنجاه ملیون نفرمی‌رسد. از آنجا که بیشترین اعتیاد در میان نسل جوان یعنی قوای فعال کشور‌ها دیده می‌شود، تاثیرات منفی اقتصادی آن نیز برای بشریت فاجعه‌بار است. درافغانستان هرچند آمار دقیقی از میزان معتادان به این مادۀ مرگ‌آفرین وجود ندارد، اما بعضی از آمار حاکی از آن است که در کشور ما نیز بیش از یک ملیون معتاد وجود دارد که بخشی از آنها را زنان تشکیل می‌دهد.
افغانستان در جهان به عنوان بزرگترین تولید کنندۀ مواد مخدر مطرح است و رابطه میان افغانستان و تریاک، به قرن‌ها قبل برمی‌گردد؛ اما در طول سه دهه، این کشور تولید کنندۀ بخش بزرگی از تریاک در جهان بوده است.
دلیل گسترش کشتزارهای تریاک درافغانستان به عوامل متعدد رابطه دارد، اما مهمترین آنها را می‌توان چنین فهرست نمود:
جنگ و ناامنی طولانی‌مدت در کشور؛
نبود یک حکومت مرکزی قوی و مورد حمایت مردم؛
وجود مافیای مواد مخدر، متشکل از مافیای داخلی، منطقوی و بین‌المللی؛
وجود تقاضا، به خصوص در کشورهای غربی؛
خاک و هوای مناسب برای رشد این گیاه.
خیلی‌ها به این باور اند که حکومت افغانستان در مبارزه علیه مواد مخدرفاقد اراده و تصمیم است، اما در این رابطه نقش مهم‌تر را باید نیروهای خارجی به عهده می‌گرفتند که چنین نکردند و به شکل سوال‌برانگیزی حضور آنان در رشد تولید کوکنار در افغانستان موثر افتاد. بعد از ورود نیروهای خارجی به افغانستان، تولید مواد مخدر رشدی صعودی داشت که به حد ریکارد هشت هزارودوصد تن رسید.
الكساندر گروشكو نماینده روسیه در ناتو گفت: آشكار است كه اوضاع درافغانستان بدتر می شود و ما شاهد دو جریان در این كشور هستیم كه فعال شدن طالبان از یك سو و ورود شبه نظامیان تحت عنوان داعش از طرف دیگر به افغانستان است. متاسفانه ناتو همچنان درخواست روسیه را برای تقویت مبارزه با قاچاق مواد مخدر در افغانستان نشنیده می گیرد، هر چند كه برای همه روشن است تولید این مواد مانند سابق منبعاصلی درآمد شبه نظامیان است. فعالیت طراحان بی مسئولیت ژئوپولتیك در این منطقه كه ناتو در آن حضور دارد به تخریب سازوكارهای سنتی اداره دولتی و تامین امنیت، قاچاق غیرقابل كنترل اسلحه، مهمات نظامی و تحرك بیشتر تندروها منجر شده و در نتیجه فعالیت های نظامی سازمان های تروریستی و افراطی را راحت تر كرده است.
توقف هم‌کاری روسیه و ناتودرخصوص مبارزه با مواد مخدر، به ویژه در زمینۀ ورود روزافزون مواد مخدر به روسیه و اروپای غربی، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده‌است. تا کنون چهار هزار متخصص مبارزه با مواد مخدر در افغانستان، پاکستان و کشورهای آسیای میانه آموزش دیده‌اند. مبارزۀ این کشور با مواد مخدر با هم‌کاری سازمان امنیت جمعی و سازمان هم‌کاری‌های شانگهای دوام خواهد داشت. این در حالی‌ست که افغانستان در حال حاضر یکی از کشورهای ردۀ نخست کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر در سطح جهان به شمار می‌آید.
مقام‌ها در وزارت مواد مخدر ناامنی را سبب ادامۀ کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان دانسته می‌گویند کشت این پدیده در بخش‌هایی که تهدید وجود دارد و زیر تسلط مخالفان مسلح است، صورت می‌گیرد.
حکومت افغانستان در چهارده‌سال گذشته با حضور جامعۀ جهانی و نیروهای خارجی نتوانسته سد راه تولید و قاچاق مخدر در کشور شود و ملیاردها دالر بهرۀ آن نیز سالانه به جیب مافیا و مخالفان مسلح دولت می‌رود.
سفیر روسیه در ناتو گفته‌است که هیچ کاهشی در تهدید مواد مخدر ایجاد نگردیده و با درنظرداشت آمار ادارۀ سازمان ملل در امور مبارزه با مواد مخدر، برعکس تولید آن بیشتر شده‌است.
اندازه کشت و توليد مواد مخدر درافغانستان پس ازحضور نيروهاي آمريکايي نسبت به پيش ازآن، بيست برابر افزايش يافته است. اين امر به خوبي بيانگر اهداف سياسي و استعماري کشورهاي غربي به ويژه آمريکا درزمينه توسعه مواد مخدر وگسترش اعتياد در منطقه است. افزايش توليد و کشت مواد مخدر درافغانستان و گسترش قاچاق اين مواد در سطح کشورهاي منطقه، اقدامي سياسي در جهت تحقق اهداف استعماري است . آمريکا و برخي کشورهاي غربي، با گسترش پديده شوم اعتياد و گمراه کردن فکر و انديشه جوانان و ايجاد بي انگيزگي در فرد، درپي تحقق اهداف و سياست هاي تهاجم فرهنگي خود درمنطقه هستند. يکي ازموضوعات مهم در امر مقابله با مواد مخدر و پديده اعتياد، بحث مصرف و ميزان تقاضاست به شکلي که کنترول تقاضا نقش موثري درمقابله با معضل اعتياد و کاهش چشمگير هزينه هاي جاري درمسيرمبارزه با مواد مخدرو پيشگيري از اعتياد دارد.
روسیه معتقد است، ناتو هیچ نقش مؤثری در مبارزه با تولید مواد مخدردرافغانستان نداشته است.
حدود پنجصدلابراتور مواد مخدر در ولایت بدخشان وجود دارد که تمام مواد مخدر آن به روسیه می‌رسد. از زمان آغاز عملیات ناتو در افغانستان، تولید هروئین در کشور چهل برابر شده است. ارقام های رسمی دولت روسیه حاکی از آن است که همه ساله بین سي تا چهل نفر از مردم این کشور به خاطر اعتیاد به مواد مخدر جان خود را از دست می دهند. مقامات استخباراتی پاکستان هم موجودیت این لابراتوارها را در مناطق شمالی افغانستان تصدیق می‌کنند. هرویین تولید شده در این لابراتوارها از راه های شمال افغانستان داخل روسیه می‌شود. درسال دوهزاروده در یک عملیات مشترک امریکا، روسیه و افغانستان در مناطق شرق افغانستان، چهار لابراتوار تولید هرویین تخریب و یک تن هرویین از بین برده شد. چنین عملیات‌ها باید ادامه پیدا کند وآنها به پنجصد عملیات ازاین قبیل نیاز دارند تا تاثیر واقعی بر تولید مواد مخدر در افغانستان داشته باشد. هم اکنون درحدود پنج میلیون نفردرروسیه معتاد به مواد مخدرمی‌باشند که بیش از یک و نیم میلیون آنها ازهرویین افغانستان استفاده می‌کنند.
درکشورهای آسیای میانه که از طریق آنها مواد مخدر افغانستان به روسیه و ممالک دیگر می‌رسد، دست‌اندرکاران مواد مخدر به گروههای قدرتمند مافیایی تبدیل شده‌اند.این گروهها ثروت‌های هنگفت را به دست آورده و تعداد زیاد افراد مسلح را استخدام کرده و اسلحه بی‌شمار را خریداری کرده‌اند ومهمتر این که این گروهها اکنون در حکومت‌ها نیز رخنه کرده‌اند. بعضی از این گروهها بیشتر از حکومت‌ها در آسیای میانه ثروت دارند.
سرویس کنترول مواد مخدر روسیه در تازه‌ترین افشاسازی خود اعلام کرد شواهد بیشتری از دست داشتن داعش در قاچاق مواد مخدر به ویژه هروئین تولید شده درافغانستان، به اروپا به دست آورده است. به گزارش «اینترنشنال بیزینس تایم» پول به دست آمده ازقاچاق مواد مخدردرجذب نیروهای تازه و حمایت مالی ازحملات تروریستی به مصرف می‌رسد. ویکتو ایوانف، رئیس سرویس کنترول مواد مخدر فدرال روسیه، در یک کنفرانس رسمی گفت: هم اکنون روشن شده است که حجم بالای قاچاق هروئین ازافغانستان به اروپا توسط داعش، برای این گروه یک منبع مالی تجدید پذیر جدید به شمار می‌رود. ایوانف می‌افزاید حضور نیروهای نظامی خارجی به فرماندهی امریکا درافغانستان باعث تقویت گروههای مسلح ضد دولت در این کشور شده است؛ این گروهها هم اکنون از طریق ترانزیت مواد مخدر مبالغ کلانی به جیب می‌زنند. دراکتبر سال ۲۰۱۴ سازمان استخبارات اسپانیا اعلام کرد هسته‌های اروپایی داعش و دیگرگروههای تندرو مجرای اصلی قاچاق مواد مخدر به اروپا و در نتیجه تقویت عملیاتهای خرابکارانه تروریستی درعراق و سوریه می‌باشند. سازمان استخباراتی اسپانیا می‌افزاید تروریستان داعش بااستفاده از مسیرهای غیرقانونی که در قاچاق مواد مخدر استفاده می‌کنند، سلاح و دیگر مواد مورد نیاز خود را به عراق و سوریه منتقل می‌کنند. حرس رفیق از اتاق فکر ضد افراط گرایی بنیاد کویلیوم می‌گوید قاچاق مواد مخدر میراث دولت اسلامی است که ریشه اش را از القاعده درعراق می‌گیرد. گروههای تروریستی القاعده، طالبان و الشباب ازطریق قاچاق مواد مخدر درآمدهای هنگفتی کسب می‌کنند. در ماه می یک کشتی جنگی استرالیایی به نام «H.M.A.S داروین» مقدار هنگفتی مواد مخدر را در ساحل سومالیا کشف و ضبط کرد. مواد مخدر کشف شده ۱۳۲ میلیون دالر ارزش داشت. تری موریسون، فرمانده کشتی استرالیایی، گفت با توقف این محموله بزرگ مواد مخدر بخش زیادی ازمنابع مالی گروههای تروریستی القاعده، طالبان و الشباب از بین رفت. براساس اظهارات ویکتور ایوانف که در جلسه روسای کنترل مواد مخدر سازمان پیمان امنیت جمعی در روسیه مطرح شد، عملیات نظامی ناتو در افغانستان باعث ایجاد گروههای مسلح مجهز ضد دولتی شد که هم اکنون بیش از نیم میلیون جنگجو دارند. ایوانف به ارتباط مستقیم قاچاق مواد مخدر و تروریزم اشاره کرد و گفت نقطه تاسف بار این است که گروههای مسلح وارد کشت سود آور مواد مخدر شده و سپس برای قاچاق آن به گروههای تروریستی بین‌المللی می‌پیوندند. به گفته ایوانف این روند می‌تواند به یک منبع مالی بی‌نهایت برای اجیر مزدور در درگیریهای منطقه‌ای در آسیای مرکزی و خاور میانه تبدیل شود. سرویس کنترول مواد مخدر فدرال روسیه اعلام کرد بدون ازبین بردن کشت وسیع کوکنار و به دنبال آن کنترول قاچاق مواد مخدر افغانستان پایان دادن به درگیری درخاور میانه وآسیای مرکزی امکان‌پذیر نیست .منابع خبري پژوهشهاوآرشيف نويسنده .