«ما که از فضا نیامده‌ایم، از عراق تا بوسنی زمانی برای ما بود»؛این جمله رجب طیب‌اردوغان که همراه با ابراز نارضایتی او از مرزبندی‌های کنونی عراق و سوریه بود شاید به‌تنهایی دلیل شعله‌ور شدن آتش اختلاف‌ها میان بغداد و آنکارا را نشان دهد
مقام‌هاي تركيه از حملات توپخانه‌اي و حمايت با تانك و موشك‌هاي هاوتزر خود از نيروهاي پيشمرگه كرد در شهر بعشيقه خبر دادند و وزير امور خارجه تركيه اعلام كرد كه 4جنگنده اف-16اين كشور در عمليات هوايي موصل شركت كرده‌اند. هرچند مقام‌هاي عراقي ماجراي بعشيقه را رد كرده‌اند اما تحولات اخير به خوبي نشان مي‌دهد كه اختلاف‌‌هاي تركيه و عراق ديگر از ابعاد يك تنش ديپلماتيك خارج شده است و مسئله نقض حاكميت، نه‌تنها در عراق بلكه در سوريه هم مطرح است. تركيه بدون اجازه دو دولت عراق و سوريه نيروهاي نظامي خود را در خاك اين كشورها مستقر كرده و به هشدارهاي بغداد و دمشق هم هيچ اعتنايي نداشته است.
مقام‌هاي تركيه بارها از لزوم مداخله خود در عمليات موصل حرف زده‌اند اما حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق كه هميشه به مردي با لحن نرم و آرام معروف بوده گفت: ما براي آنها آماده‌ايم. اين يك تهديد يا هشدار نيست. اين مسئله در رابطه با شأن و منزلت عراق است. از حدود يك سال قبل نظاميان تركيه در پايگاه بعشيقه مستقر شده و به آموزش نظاميان پيشمرگه كرد و نيروهاي سني در عراق پرداخته‌اند. به تازگي بنعلي ييلدريم، نخست‌وزير تركيه هم در همراهي با اردوغان اعلام كرد:
امروز در سرزمين‌هاي سابق عثمان، اثري از آرامش ديده نمي‌شود، ولي نگران نباشيد؛ ما به‌عنوان فرزندان ملت اصيل 79ميليون نفري ترك و به‌عنوان نوادگان عثماني صلح و برادري را در اين منطقه تأمين خواهيم كرد. ما تمامي محاسبات به عمل آمده بدون حضور تركيه را به هم مي‌زنيم و زير و رو مي‌كنيم.
اين اظهارات به خوبي قصد و نيت مقام‌هاي آنكارا را در راستاي احياي امپراتوري عثماني كه هميشه مدنظر حزب حاكم عدالت و توسعه بوده نشان مي‌دهد. حتي در قالب ائتلاف ضد‌داعش براي آمريكايي‌ها مشخص شده كه شراكت با تركيه به‌عنوان عضوي از ناتو سخت و دشوار است.
روزنامه نيويورك تايمز در اين رابطه نوشته است كه ديپلمات‌هاي آمريكا در يك سال گذشته در تلاش براي حل اين بحران بوده‌اند. براساس اين گزارش مقام‌هاي واشنگتن تلاش كرده‌اند تركيه را قانع كنند كه به حاكميت عراق و استقلال آن احترام بگذارد و براي مقابله با داعش زير چتر ائتلاف قرار بگيرد. به گفته يك مقام وزارت امور خارجه آمريكا كه نامش فاش نشده اما مقام‌هاي تركيه در مقابل، 600تا 800نظامي خود را در بعشيقه با تسليحات سنگين نگه داشته‌اند و هر چند وقت يك‌بار مواضع داعش را هدف قرار مي‌دهند. زلمي خليل‌زاد، سفير سابق آمريكا در عراق و افغانستان به تازگي در مقاله‌اي هشدار داد كه احتمال دارد تركيه و عراق به سمت يك جنگ و رويارويي نظامي بروند.
او در اين رابطه نوشت: خطر جنگ جديد در ميان جنگي ديگر مي‌تواند همه‌‌چيز را ازجمله آينده آزادسازي موصل و ثبات آن را زير سؤال ببرد. شايد به‌خاطر درگير بودن عراق با داعش اين مسئله را بعضي‌ها كمي غلوآميز بدانند اما هنوز در صحنه ديپلماتيك راه‌حلي براي خاموش كردن آتش اين اختلاف‌ها پيدا نشده است. اشتون كارتر، وزير دفاع آمريكا به تازگي از توافق ميان تركيه و عراق خبر داد اما مقام‌هاي بغداد بلافاصله آن را رد كردند. گفته مي‌شود كه عراق خواستار تضمين خروج نيروهاي تركيه بعد از باز‌پس‌گيري موصل است. كارتر در اين رابطه گفته است كه آمريكا در تلاش براي ايجاد توازني ميان «احترام به حاكميت عراق» و «نقش تاريخي تركيه در منطقه» است.
تركيه دلايل مختلفي براي مداخله در عراق دارد. اول از همه تركيه مي‌خواهد قدرت عمل خود را با حضور در شمال عراق در مقابل نيروهاي پ‌ك‌ك افزايش دهد. علاوه بر اين مقام‌هاي تركيه ادعا دارند كه مي‌خواهند به‌عنوان قدرتي سني حامي جمعيت سني عراق و تركمن‌ها در مقابل نيروهاي شيعه باشند. اين در حالي است كه نيروهاي شيعه و سني عراق در كنار هم در حال نبرد عليه داعش هستند.
اما مسئله اصلي در اين ميان همان رؤياي ديرينه اردوغان براي امپراتوري عثماني است و آنكارا با همين‌رؤيا قصد دارد تا نفوذ گسترده‌اي در مناطق سابق اين امپراتوري داشته باشد. اردوغان هنوز عزادار غم فروپاشي امپراتوري عثماني با شكست در جنگ جهاني اول و تقسيم آن توسط قدرت‌هاي غربي در مرزبندي‌هاي فعلي منطقه است. او به تازگي حتي با اعلام اينكه اين مرزبندي به تركيه تحميل شده بود نشان داد كه به فكر مرزهاي جديدي است. در عراق اما همه از دولت تا پارلمان در مقابل تركيه ايستاده‌اند و مي‌گويند يا نيروهاي تركيه با احترام خارج مي‌شوند يا خودشان دست به‌كار خواهند شد. شايد مقام‌هاي تركيه ندانند كه كوبيدن بر طبل جنگ فرقه‌اي و تلاش براي تقابل شيعه و سني در نهايت نه به نفع خودشان خواهد بود و نه به نفع منطقه.
