رهبران حوزه انرژی هسته‌ای آمریکا با راه‌اندازی ائتلافی مخفیانه تلاش دارند بر موضع رئیس‌جمهوری آمریکا و دولتش در حمایت و حتی ارتقای ظهور مجدد انرژی هسته‌ای آمریکا اثر بگذارند؛ ائتلافی که با قتل خاشقجی کارش سخت‌تر شد
پایگاه دیلی بیست درباره اتفاقات پشت پرده همکاری هسته‌ای آمریکا با سعودی‌ها می‌نویسد: «اوایل این ماه که دونالد ترامپ قصد داشت در اتاق شرقی کاخ سفید برای اولین بار درباره محیط زیست سخنرانی کند، نفس مدیران حوزه انرژی هسته‌ای و رهبران صنعتی در سینه حبس شده بود. آن‌ها حین پخش این سخنرانی پیام‌هایی با همکارانشان رد و بدل می‌کردند و جویای این مطلب بودند که آیا ترامپ طعمه را گرفته است یا خیر.
این مدیران از پاییز ۲۰۱۶ ائتلافی زیر زمینی در کنار کارشناسان آکادمیک و حوزه فناوری و سیاستمداران با نفوذی چون برخی از لابی‌گرها به راه انداختند تا رئیس‌جمهوری آمریکا و دولتش را برای حمایت و حتی ارتقای بازگشت انرژی هسته‌ای آمریکا ترغیب کنند. این صنعت در سال‌های اخیر با تعطیلی نیروگاه‌ها و شالوده‌های هسته‌ای مهم وارد سیر نزولی شده است. بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۸ تنها یک نیروگاه هسته‌ای در ایالات متحده عملیاتی شد.
این ائتلاف اما طرحی برای بازگشت بزرگ در سر داشت، با صادرات فناوری هسته‌ای آمریکا به آن سوی مرزها. از دیدگاه ائتلاف، ظهور دوباره از طریق عربستان مهیا می‌شد و به روابط صمیمی دونالد ترامپ و جارد کوشنر با محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم دوفاکتوی این کشور متکی بود. ریاض “چشم‌انداز ۲۰۳۰” را به جریان انداخت که پروژه‌ای برای کاهش اتکای این کشور به نفت از طریق تقویت سایر بخش‌های اقتصادی از جمله حوزه هسته‌ای بود و بدین ترتیب، جویای مناقصه‌هایی برای ساخت اولین رآکتور خود شد.
با این کار، مدیران هسته‌ای آمریکا راهی برای تقویت موضع و استقرار نیرویی برای اغنای مخفیانه کاخ سفید و کنگره برای بررسی یک توافق هسته‌ای با عربستان و نرم کردن موضع آن درباره الزام ریاض به امضای حراست‌های هسته‌ای سختگیرانه یافتند.
روند متقاعدکننده با وعده‌ای همراه شد: اگر دولت از شرکت‌های هسته‌ای آمریکایی در عربستان حمایت کند می‌تواند یکی از اهداف سیاسی مهم خود را محقق سازد؛ مقابله با روسیه و چین. این ائتلاف به سمت مقام‌های ترامپ از جمله مایکل فلن، مشاور امنیت ملی سابق و تام باراک، مشاور و معتمد ترامپ متمایل شد تا به آن‌ها در پیشبرد پرونده مذکور کمک کنند. تام باراک اکنون در نیویورک بابت لابی‌گری هدف تحقیقات قرار گرفته است. بر اساس گزارش روزنامه نیویورک تایمز، بازرسان از باراک درباره کارهای مرتبط با توافق هسته‌ای سعودی سوال کرده‌اند. فلن که فوریه ۲۰۱۷ از دولت ترامپ برکنار شد، بعدا دفتر بازرس رابرت مولر از شورای ویژه علیه او اعلام جرم کرده و او دروغگویی به اف‌بی‌آی درباره ارتباطاتش با سرگئی کیسلیاک، سفیر وقت روسیه اذعان کرد.
کمپین این ائتلاف همچنان فعالیت دارد، عمدتا پشت درهای بسته.
مایلز پامپر، کارشناس مرکز مطالعات عدم اشاعه جیمز مارتین می‌گوید: صنعت انرژی هسته‌ای برای راه‌اندازی کسب و کار در این کشور ناامید است و آن‌ها به سعودی ها به عنوان یکی از معدود فرصت‌های خود می‌نگرند. آن‌ها همه چیز را امتحان می‌کنند.
به گفته دو تن از مقام‌های ارشد دولت و ده‌ها تن از قانونگذاران، کمپین سری ائتلاف مذکور برای جلب‌نظر دولت ترامپ موجب نگرانی مقام‌های واشنگتن و کنگره است؛ آن‌ها نگرانند که طرح‌های مذکور برای عربستان به‌رغم این حقیقت که آن‌ها مسائل حقوقی به وجود می‌آورند و به طور بالقوه امنیت ملی آمریکا را تهدید می‌کنند، پیشرفت کنند. کنگره در حال حاضر به تحقیقاتی درباره منشا طرح‌های این ائتلاف خاتمه داد.
اما سخنرانی این ماه رئیس‌جمهوری آمریکا درباره محیط زیست از دید صنعت انرژی هسته‌ای نشانه‌ای، گرچه کوچک، بود که کمپین آن‌ها کار می‌کند و طرح‌های آن‌ها برای عربستان همچنان روی میز است. به گفته دو مدیری که با دیلی بیست گفت‌وگو کردند ریک پری، وزیر انرژی آمریکا وارد میدان شد و آنچه این ائتلاف امید داشت رئیس‌جمهوری خودش بگوید، بر زبان آورد.
ریک پری گفت: می‌دانیم با سرمایه‌گذاری در راهکارهای خلاقانه مثل انرژی هسته‌ای، صادرات آن فناوری‌ها به دیگر کشورها، توانایی برای اشتراک فناوری‌هایمان در سراسر جهان را پیدا می‌کنیم و این تمام چیزی است که رئیس‌جمهوری آمریکا می‌خواهد.
و سپس، شمه‌ای از حمایت ترامپ دیده شد: “آنچه ریک با تامین هسته‌ای ما انجام داد، انرژی هسته‌ای و تمام اشکال هسته‌ای، کاملا فوق‌العاده بوده است. بی‌نظیر است.”
این سخنان دقیقا تایید دولت برای آنچه ائتلاف مذکور در دستور دارد، نیست اما پیگیران حوزه انرژی هسته‌ای اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا را پیروزی بزرگی قلمداد کردند. یکی از مدیران این صنعت به دیلی بیست گفت: این اولین بار بود که چیزی را می‌شنیدیم که مدت‌ها روی آن کار کرده‌ایم. دستیابی به این پیروزی آسان نبود.
صنعت هسته‌ای آمریکا در پاییز ۲۰۱۶ برای راه‌اندازی کمپینی برای جلب حمایت دولت ترامپ، با شرکت آی‌پی۳ اینترنشنال که شامل ژنرال‌های سابق، دیپلمات‌ها و کارشناسان انرژی بود، همکاری کرد. شرکت مذکور برای ارتباط با فلن و باراک شناخته شده است. کمیته نظارتی مجلس نمایندگان آمریکا اوایل امسال در گزارشی اعلام کرد، آی‌پی۳ پیشنهادی در خصوص عربستان ارائه کرد که “یک طرح تجاری” نبود بلکه “دسیسه این ژنرال‌ها برای درآمدزایی” به حسای می‌آمد. شرکت آی‌پی۳ این ادعاها را رد می‌کند.
این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرد: آی‌پی۳ در بازه زمانی سه ساله روی اهمیت امنیت ملی و اینکه انتخاب این کشور برای توسعه توان هسته‌ای صلح‌آمیز، ایمن و امن باشد، کار کرده است. شاید هیچ مساله دیگری همانند انرژی هسته‌ای مرتبط به امنیت ملی از چنین حمایت دو حزبی برخوردار نباشد. به‌رغم این حقیقت که آمریکا شاهد است که روسیه و چین ظرفیت هسته‌ای خودشان را ارتقا می‌دهند تا به برتری علیه آمریکا و بیرون کردن آن از بازار بین‌المللی دست یابند.
با کمک شرکت آی‌پی۳، این ائتلاف صنعت هسته‌ای در روزهای منتهی به تحلیف ترامپ تلاش کردند تا بر مانعی مهم غلبه کنند: متقاعد کردن دولتی که روی کار می‌آید به دنبال کردن همکاری هسته‌ای شرکت‌های آمریکایی در ریاض بدون توافق ۱۲۳؛ یک تعهد کلیدی و به لحاظ قانونی الزام‌آور که کشورها را موظف می‌کند توافق‌های هسته‌ای با آمریکا را در چارچوب استانداردهای عدم اشاعه هسته‌ای امضا کنند. در واقع دو تن از مشاوران نزدیک ترامپ، فلن و باراک، با جدیت از شرکتی حمایت کردند که تضمین‌هایی که عربستان را از ساخت یک سلاح هسته‌ای باز می‌دارد، تسهیل می‌کرد. آمریکا با بیش از ۴۰ کشور جهان چنین توافق‌هایی (توافق ۱۲۳) دارد.
به گفته سه تن از مقام‌های ارشد دولت که نخواستند نامشان فاش شود، مدیران حوزه انرژی هسته‌ای آمریکا در سال ۲۰۱۵ در دوران اوباما به عربستان سفر کردند تا درباره یک توافق بالقوه با این کشور بحث و رایزنی کنند و همان زمان متوجه شدند که دربار آل سعود چنین توافقی را امضا نمی‌کند. همین منابع گفتند، عربستان از امضای توافق سختگیرانه ناراضی بودند چون آمریکا همزمان روی توافقی کار می‌کرد که گمان می‌رفت روزی به ایران اجازه دستیبابی به یک سلاح هسته‌ای را بدهد.
این عقب‌گرد، جرقه‌ای بود تا حمله رعد آسای ائتلاف هسته‌ای بر سر دولت آتی آمریکا فرود آید تا بلکه راهی بابت میل عربستان باز شود. به گفته دو مقام ارشد دولت، مشاور امنیت ملی سابق آمریکا و معتمد ترامپ، دو تن از اشخاصی بودند که میانجی نشست‌ها میان مقام‌های دولت و این ائتلاف شدند.
با حذف برق‌آسای مایکل فلن از دولت ترامپ، ائتلاف ضربه سنگینی متحمل شد. فعالیت ائتلاف برای نشست با مقام‌های آمریکایی در طول سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ ادامه یافت اما مقام‌های روی کار مخالفت چشمگیری داشتند و تاکید می‌کردند شانس زیادی برای ورود آمریکا به توافق هسته‌ای با عربستان بدون یک توافق ۱۲۳ وجود ندارد.
بنابراین، ائتلاف هسته‌ای تغییر رویه داد و استراتژی متفاوتی را در پیش گرفت: متقاعد کردن دولت و کنگره برای اینکه عربستان نباید مجبور شود به چشم‌پوشی از غنی‌سازی و بازیافت هسته‌ای تعهد دهد؛ متدهایی که برای ساخت سلاح هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این استدلالی جسورانه و جنجالی بود، اما یکی از اعضای این ائتلاف گمان کرد اگر قانونگذاران دموکرات زبان تند و تیز علیه عربستان را کنار بگذارند، این امر عملی می‌شود. این مساله اما بعد از قتل جمال خاشقجی و نارضایتی کنگره از عدم واکنش مناسب دولت به آن عملا غیر ممکن شد.
شرکت آی‌پی۳ اینترنشنال و دیگر کارشناسان انرژی هسته‌ای از زمان قتل خاشقجی، رسانه‌ها را با مقالات و گزارش‌های آکادمیک پر کرده که چرا روسیه و چین آمریکا را از بازی صادرات هسته‌ای بیرون می‌اندازند. طبق اسناد، “وستینگ‌هاوس” یک شرکت انرژی هسته‌ای مستقر در پیتزبورگ، فصل گذشته بیش از ۳۰۰ هزار دلار برای لابی در کنگره در قوانین مهم ترتبط با صادرات فناوری هسته‌ای به عربستان سعودی هزینه کرد. وستینگ‌هاوس تنها شرکت آمریکایی است که ابزارها برای صادرات فناوری خود به ریاض را با اهداف کمک به این کشور در ساخت بخش اتمی‌اش را دارد.
مقام‌های دولت ترامپ از جمله وزیر انرژی آمریکا بارها برای پاسخگویی درباره طرح‌های دولت برای عقد توافق هسته‌ای با عربستان به کنگره رفته‌اند. در حالی که مقام‌ها می‌گویند به ملزم کردن عربستان برای امضای یک توافق ۱۲۳ با آمریکا متعهد هستند، آن‌ها درباره میزان تعهدی که دولت از ریاض برای پایبندی به حفاظت‌های هسته‌ای مازاد می‌خواهد، تردید دارند.
این مساله اولین بار بعد از گزارش دیلی بیست در کانون توجه قرار گرفت؛ اینکه دولت ترامپ دست‌کم شش مجوز امضا کرده است که به شرکت‌های آمریکایی اجازه تبادل اطلاعات با عربستان درباره طرح‌هایشان برای کمک به این کشور در توسعه بخش هسته‌ای آن را می‌دهد. به گفته ریک پری، این مجوزها از دید عموم دور مانده است چون شرکت‌ها این‌طور خواسته بودند.
اسامی شرکت‌هایی که چنین مجوزه‌هایی دریافت کردند، منتشر نشده اما منابع متعددی در کنگره به دیلی بیست گفته‌اند که وزارت انرژی آمریکا اسامی آن‌ها را در اختیار کنگره گذاشته است. اخبار این مجوزها، بررسی سفت و سخت قانونگذاران کنگره را در پی داشت که از قتل وحشیانه خاشقجی خشمگین بودند و روابط دولت با سعودی‌ها را محکوم می‌کردند.
پایگاه خبری دیلی بیست به تازگی متوجه شد و گزارش داد که دولت آمریکا دو مورد از مجوزها را بعد از قتل خاشقجی لغو کرده است. قتل خاشقجی و خشم کنگره، توانایی ائتلاف صنعت هسته‌ای آمریکا برای پیشرفت را محدود کرده است. در نتیجه، برخی از نهادهای آمریکایی عضو این ائتلاف طرح جدیدی ارائه دادند که شامل شراکت با شرکت‌های انرژی دولتی کره‌جنوبی می‌شود. این طرح به طور بالقوه به ریاض اجازه می‌دهد تا توافق استاندارد طلایی را دور بزند و همین موجب نگرانی مقام‌هایی در دولت ترامپ است چون نفوذ کمی برای تضمین اینکه عربستان از حفاظت‌های هسته‌ای مشخصی پیروی می‌کند، باقی می‌ماند.»
