شرایط جهانی، جنگ تمام عیار در سوریه را تحمل نمی‌کند – محمد پارسا کارشناس مسائل خاورمیانه

عمومی

 

خاورمیانه به سمت جنگ می‌رود، اما این بدین‌ معنی نیست که ورود نیروهای دیگر به جنگ در سوریه به منزله جنگی تمام عیار در این کشور باشد. این حرکت‌ها می‌تواند تمایلی به تنش‌آفرینی در جهت بلوف و آرایش نظامی باشد که بیشتر موارد به نتیجه مورد دلخواه منتهی نمی‌شود

خاورمیانه به دلیل شاهراه‌های دریایی می‌تواند شاهد یک درگیری گسترده با ورود نیروهای دیگر به سوریه باشد.

دو تنگه‌هرمز و باب‌المندب حساسیت خاورمیانه را به عنوان منطقه‌ای استراتژیک دوچندان کرده است. درگیری بین ایران و عربستان در سوریه می‌تواند امنیت را در این دو تنگه برهم بزند و علاوه بر آن، تامین نفت جهان صنعتی را هم با مخاطره روبه‌رو کند. به نظر می‌آید جهان عرب و کشورهای صنعتی به هیچ وجه آمادگی این تنش گسترده را در سوریه بین طرف‌های منطقه‌ای ندارند. ورود نیروهای عربستان به سوریه تنها می‌تواند برای سهم‌خواهی بیشتر و عملیات‌های کوچک‌تر محدود شود.

در صحنه سیاست و عمل، عربستان اهرم‌ها و برگ‌های برنده را در دست ندارد. طیف مقاومت همراه ایران و روسیه هستند که در صحنه سیاسی حرف آخر را می‌زنند. عربستان و دیگر طرف‌هایی که می‌خواهند وارد عرصه نبرد بشوند از شرایط مناسبی برخودار نیستند.

ترکیه به‌عنوان متحد عربستان که احتمال ورود ارتش این کشور به سوریه هم وجود دارد، بیستمین ارتش در جهان است، اما عربستان از این قدرت برخوردار نیست. ترکیه عضو پیمان آتلانتیک ناتو هم هست و نمی‌تواند سر خود کاری بکند، اگر بخواهد کاری در آن سوی مرزهای خود انجام دهد، باید با چراغ سبز ناتو باشد. پیمان ناتو بندی دارد که در آن عنوان شده در صورتی که عضوی مورد حمله قرار گرفت، به معنای حمله به تمامی اعضای این پیمان نظامی است و باید از این عضو، قاطعانه دفاع شود، اما در این مورد اوضاع فرق می‌کند. در اینجا عضو ناتو یعنی ترکیه مورد حمله قرار نگرفته و این کشور درصدد ماجراجویی در بیرون از مرزهای سرزمینی و ملی خود است که این موضوع جزو منشور ناتو نیست و بعید است این پیمان با آن موافقت کند.

به نظر می‌رسد، ترکیه اگر بخواهد در سوریه دخالتی داشته باشد، بیشتر دخالت محدود خواهد بود.

در مجموع این مسائل، اگر در سوریه اتفاقی رخ دهد، خیلی‌ها حضور ترکیه و عربستان را محدود و خیلی کم می‌دانند و البته اگر آنها هم بخواهند دخالتی داشته باشند، قدرت عملیاتی ندارند. گرچه برخی کارشناسان بر این باورند که اگر عربستان در سوریه ورود پیدا کند، جنگی فراگیر آغاز خواهد شد، اما به نظر من شرایط منطقه، توان اقتصادی عربستان و ترکیه و دیگر طرف‌های درگیر از جمله غرب و اتحادیه اروپا اجازه این درگیری را نمی‌دهد، زیرا آنها تحمل چنین جنگ فراگیری را ندارند. برای چین، اروپا و غرب این جنگ به معنی هزینه‌های زیاد و غیرضروری است.

سرانجام تصور بر این است که در صورت ورود ترکیه و عربستان به سوریه، جنگ محدود برای ممانعت از پیشروی مقاومت باشد، زیرا اگر مقاومت به پیشروی‌هایی که بتازگی به‌دست می‌آورد، ادامه دهد در گفت‌وگوهای آینده سوریه دست بالاتر و موقعیت بهتری خواهد داشت.