حوادث متعدد در منطقه خاورمیانه و آشوب‌های ژئوپلیتیکی آن ریشه در تاریخ پرآشوب این منطقه در 150سال اخیر دارد
حکایت تلخ درگیری‌های بی پایان خاورمیانه که از آن منطقه‌ای سرشار از ناامیدی و سرخوردگی و یاس ساخته و آن را در کهکشانی از بحران‌های سیاسی ـ امنیتی و جغرافیایی فرو برده، نشان از رد پای سیاه غارتگرانی دارد که سوار بر مرکب جهل و خودکامگی حاکمان کشورهای عربی منطقه، بویژه عربستان سعودی، مشغول تاخت و تاز بی‌رحمانه در مرزهای خونین و ماتم‌زده این منطقه هستند و فارغ از هرگونه دغدغه‌ای هر روز بازی جدیدی را در صفحه پوسیده شطرنج آن طراحی کرده و شاهان بی‌کفایت و ترسوی آنان را به هر سو که دلشان بخواهد می‌کشانند.
صرف‌نظر از تمام هزینه‌های نافهمی ژئوپلیتیکی کشورهای منطقه که شعله آتشین جنگ و ویرانی را روشن نگه داشته، آغار دوره جدید رقابت‌های سهمگین قدرت‌های بزرگ در جهان بر آشوب‌زایی مناطق استراتژیک افزوده است.
بحران‌های بی‌پایان منطقه گرچه ریشه در مداخلات قدرت‌های زورگوی جهانی دارد، اما منشأ بنیادین این بحران‌ها گره در تاریخ تلخ خاورمیانه دارد. به گونه‌ای که جهل ادامه‌دار، نفس منطقه را در 1400سال اخیر بریده است. امروزه نیز باوجود ظاهر آراسته و توسعه ابزاری اکثر کشورهای منطقه، به دلیل فقر نرم‌افزاری و فقدان حاکمیت عقل و منطق که راه همبستگی و اتحاد را مسدود و تهدید و جنگ و جدال را نهادینه کرده، کشورهای منطقه تمام انرژی خود را صرف متهم کردن خود کرده‌اند. راهبردی که مطلوب حال غرب به سرکردگی آمریکا و قاتل جهان اسلام است.
در این میان عربستان سعودی با جهالت و خودکامگی آمیخته به نافهمی ژئوپلیتیکی گوی سبقت را از همه ربوده است.
دخالت‌های بی‌مورد و شلوغ‌کاری‌های ریاض در حال قفل زدن تمام مشکلات منطقه است. کافی است به فهرستی از اقدامات ناشایست ریاض به شرح زیر توجه کنید: دخالت‌های پیدا و پنهان عربستان در کشورهای اسلامی که تنها به مواردی در زیر اشاره می‌شود، ضمن سلب فرصت تشکیل الگوی نظم ژئوپلیتیک اسلامی، هزینه‌های سرسام‌آوری به منطقه وارد کرده است.
عربستان و نقش آن در ویرانی افغانستان با تشکیل القاعده و طالبان و فروپاشی سیستم درونی این کشور اسلامی و در نهایت قراردادن آن زیر سلطه ارتش بی‌رحم آمریکا.
عربستان و نقش ویرانگر آن در پاکستان با تولید تروریسم طالبان و تاسیس هزاران مرکز آموزشی برای شست‌وشوی مغزی جوانان پاکستانی و آلوده کردن آنان به ویروس خطرناک افراط‌گرایی. عربستان و نقش آن در عراق با باز تولید نسل سوم و چهارم تروریسم اسلامی با عنوان متوحش داعش و به یغما بردن امنیت غرب آسیا و مناطق استراتژیک اسلامی. عربستان و نقش آن در برهم زدن نظم داخلی سوریه با تولید و تقویت جبهه‌ای دیگر از تروریسم با محوریت النصره و به آتش کشیدن مرزهای سنتی اسلام در نبرد با مرزهای کفار و صهیونیسم.
عربستان و اشغال بحرین و سرآغاز بازی خطرناک ژئوپلیتیکی با چکش ارعاب و سرکوب. عربستان و جنگ غیرمنطقی با یمن و پیشگامی در تولید آشوب ژئوپلیتیکی در حوزه فوق‌استراتژیک باب‌المندب. عربستان و بحران محاصره ژئوپلیتیک قطر و جرقه رفتار جنون‌آمیز و نامتعارف برای به آتش کشیدن منطقه. عربستان و مرعوب‌سازی امارات متحده عربی برای توجیه اقدامات التهاب زا و تنش‌آفرین منطقه‌ای. عربستان در کویت برای فرار از فرافکنی‌های متعدد امنیتی و ساختارشکنی‌های پی در پی در جنوب‌غرب و غرب آسیا و تحریک کشورهای منطقه از طریق ایجاد ترس و وحشت عربی و درشت‌نمایی به غلط بزرگ با عنوان تهدید ایران. عربستان و تهدید عمان برای محدودسازی عمان در همکاری با ایران و در نهایت کشاندن بازی به عمق استراتژیک مدیترانه یعنی لبنان و گروگانگیری نخست‌وزیر لبنان و بازداشت سعد حریری !
گرچه رفتارهای نا متعارف و غیرژئوپلیتیکی عربستان دلایل دیگری هم دارد، اما در حال حاضر تمام این تحرکات فقط یک هدف را دنبال می‌کند؛ مهار جدی‌ترین رقیب اسلامی و منطقه‌ای به‌نام ایران از طریق تحریک و تبلیغ و ترس تصنعی در حکام عربی و درشت نمایی تهدید تهران و محرک‌های تهدیدزای آن.
نکته نهایی در این تحلیل این‌که ریاض راه را گم کرده است و در بیراهه‌ای گام گذاشته که هم مسیر تاریک است و هم تارهای نامرئی غرب خیانتکار آن را برای دوشیدن در تاریکی به‌دنبال خود می‌کشد. جمهوری اسلامی ایران باید با پرهیز از هرگونه رفتار هیجانی و محرک‌های کاذب و غیرضروری، حاکمان ریاض را در اسرع وقت متوجه اشتباهات خطرناک و رفتارهای ضدژئوپلیتیکی خود بنماید.
استمرار روند فعلی بسیار خطرناک بوده و در صورت تداوم این روند بوی باروت تفرقه و جنگ و آشوب‌های ژئوپلیتیکی، تند و تندتر خواهد شد.
دکتر کیومرث یزدان‌پناه‌درو
عضو هیات علمی دانشگاه
