رقابت‌های ریاست جمهوری آمریکا در عمل بیش از ۱۸ ماه به طول می‌انجامد، و نامزدهای حاضر در این فرآیند باید از مراحل متعددی عبور کرده و بتوانند در سطوح ایالتی و ملی، هم اقبال هواداران حزبی را جلب کرده و هم مورد تأیید عموم شهروندان آمریکایی قرار گیرند
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، عملا فرآیندی 18 ماهه است، یعنی از زمانی که افرادی به طور رسمی از قصد خود برای ورود به این سخن گفته و در کمیسیون انتخابات فدرال این کشور، تقاضای (اعلامیه) نامزدی خود را ثبت می‌کنند. اما این رقابت‌ها، صرفا یک انتخابات مستقیم تک مرحله‌ای نیست. بلکه، فرآیندها، نهادها، و قواعدی برای آن تعیین شده که در برخی موارد تنها خاص آمریکا است. از جمله آن‌ها می‌توان به «رقابت‌های درون حزبی»، انتخاب «نمایندگان حزبی»، برگزاری «مجمع ملی» احزاب، انتخاب اعضای کالج الکترال و مواردی اینچنین اشاره کرد. در ادامه شمایی از مؤلفه‌های اصلی این رقابت‌ها ارائه می‌شود.
فرآیند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، از نظر زمان‌بندی معمولا شامل مراحل زیر است:
- در فصل بهارِ یکسال پیش از برگزاری انتخابات، نامزدها، قصد خود را برای ورود به این رقابت‌ها به صورت رسمی اعلام می‌کنند.
- در فصل تابستانِ یکسال پیش از برگزاری انتخابات تا بهار سال بعد (فصل بهارِ سال برگزاری انتخابات) کارزارهای انتخاباتی و مناظرات حزبی در سطح ایالتی برگزار می‌شود و نامزدها تلاش می‌کنند با تبلیغات، اعلام سیاست‌ها و انتقاد از رقبای درون حزبی، اقبال اعضای حزب‌شان را به خود جلب کنند.
- از ژانویه (دی ماه) تا ژوئن (خرداد ماه) سالِ برگزاری انتخابات، انتخابات ایالتی درون حزبی برای انتخاب «نمایندگان حزبی» – که نهایتا در «مجمع ملی» شرکت می‌کنند – برگزار می‌شود.
- از جولای (تیرماه) تا اوایل سپتامبر (شهریور ماه) سالِ برگزاری انتخابات، احزاب آمریکایی «مجمع ملی» خود را برگزار کرده و طی آن «نمایندگان حزبی» منتخب از ایالت‌های مختلف، نامزد نهایی حزب را برای رقابت‌های ریاست جمهوری انتخاب می‌کنند.
- از سپتامبر (شهریور ماه) تا اوکتبر (مهر ماه) سالِ برگزاری انتخابات، کارزارهای تبلیغاتی و مناظرات نامزدهای ریاست جمهوری این کشور برگزار می‌شود.
- در اوایل نوامبر (آبان ماه) سالِ برگزاری انتخابات (سه‌شنبه پس از اولین دوشنبه ماه نوامبر)، انتخابات عمومی ریاست جمهوری برگزار شده و شهروندان آمریکایی در هر ایالت به نامزدهای متقاضی عضویت در کالج الکترال رأی می‌دهند.
- در اوایل دسامبر (آذر ماه) سالِ برگزاری انتخابات، اعضای کالج الکترال، برای انتخاب رئیس جمهوری و معاون رئیس جمهوری رأی می‌دهند.
- اوایل ژانویه (دی ماه) سالِ بعد از برگزاری انتخابات، کنگره آمریکا به ریاست معاون وقت رئیس جمهوری این کشور، آرای کالج الکترال را شمارش می‌کند.
- 20 ژانویه (یکم بهمن ماه) سالِ بعد از برگزاری انتخابات، مراسم تحلیف رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده آمریکا برگزار می‌شود.
بنیان‌های قانونی
فرآیندهای اصلی انتخاب رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در قانون اساسی این کشور تشریح شده است و در متمم‌های 12، 22 و 23 قانون اساسی اصلاحاتی در آن‌ها اعمال شده است. البته بسیاری از مراحل فرآیند انتخاب رئیس جمهوری این کشور طی سال‌های طولانی و بر مبنای سنت‌ها یا قوانین ایالتی شکل گرفته است.
شرایط نامزدها
رئیس جمهوری و معاون رئیس جمهوری برای دوره‌های چهارساله انتخاب می‌شوند. نامزدهای تصدی این سمت، علاوه بر اینکه باید متولد آمریکا و شهروند این کشور باشند، باید تا روز تحلیف، دستکم 35 سال سن و 14 سال ساکن ایالات متحده باشند. البته تصدی این سمت تنها برای دو دوره متوالی ممکن است.
ثبت نام در کمیسیون فدرال انتخابات: نامزدهای متقاضی شرکت در انتخابات ریاست جمهوری این کشور، 15 روز پس از اینکه بتوانند 5 هزار دلار کمک انتخاباتی را جذب کرده و یا همین مقدار را برای کارزار تبلیغاتی خود خرج کردند، باید بیانیه‌ای را در ارتباط با نامزدی خود نزد کمیسیون فدرال انتخابات ایالات متحده ثبت کنند، تا این کمیسیون به کمیته انتخاباتی کارزار نامزد مدنظر اختیار جمع‌آوری کمک‌های انتخاباتی و هزینه‌کردن آن را بدهد.
انتخاب نامزدهای حزبی
احزاب عمده آمریکایی برای انتخاب نامزدهای حزب‌شان برای تصدی منصب رئیس جمهوری، «مجمع‌های ملی» برگزار می‌کنند که در واقع اجلاس‌های بزرگی هستند که «نمایندگان حزبی» ایالت‌ها در آن شرکت می‌کنند. این نمایندگان حزبی در برخی ایالت‌های این کشور از سوی «عامه اعضای حزب» و در برخی دیگر از سوی «انجمن‌های حزبی» انتخاب می‌شوند. البته برخی از این «نمایندگان حزبی» بنا به سمتی که در حزب دارند، یعنی در واقع به خاطر ارشدیت و سابقه فعالیت حزبی، به عنوان «نماینده حزبی» انتخاب شده و در مجمع‌های ملی احزاب آمریکایی شرکت می‌کنند.
نمایندگان حزبی: نمایندگان حزبی چیزی مانند اعضای کالج الکترال هستند، با این تفاوت که در چارچوب حزبی عمل کرده و هدف آن‌ها انتخاب نامزد نهایی حزب برای ورود به رقابت‌های ریاست جمهوری این کشور است. نمایندگان حزبی، در اکثر موارد از پیش وعده داده‌اند که به کدام یک از نامزدهای حزبی رأی داده و در هنگام تشکیل «مجمع ملی حزبی» نیز معمولا به نامزد مدنظر خود رأی می‌دهند. با این حال، در حزب دموکرات آمریکا، برخی نمایندگان حزبی وجود دارند که از پیش وعده‌ای برای حمایت از یک نامزد مشخص نداده و در نهایت کار می‌توانند بنابر نظر خود به هریک از نامزدهای حزبی رأی دهند.
انتخاب نمایندگان حزبی: نمایندگان حزبی در هر ایالت، معمولا به یکی از این دو شکل انتخاب می‌شوند: یا از طریق رأی عمومی اعضای حزب (یا مردم) در آن ایالت – که به آن primary می‌گویند – یا از طریق انجمن حزبی در ایالت – که به آن Caucuse می‌گویند. البته هر یک از این دو شیوه، می‌توانند به دو طریق انجام شوند: باز و بسته. در شیوه باز، هر شهروندی می‌تواند شرکت کند، و در شیوه بسته، تنها کسانی که عضو رسمی حزب باشند می‌توانند در انتخابات شرکت کنند.
تعداد نمایندگان حزبی: طبق تقسیم‌بندی حزب دموکرات، در مجموع 4765 نماینده حزبی وجود دارد که هر نامزدی که بتواند حمایت 2383 تن از آن‌ها را کسب کند، نامزد نهایی دموکرات‌ها برای رقابت‌های ریاست جمهوری خواهد شد. در حزب جمهوری‌خواه نیز مجموع 2472 نماینده حزبی وجود دارد و هرکسی که بتواند حمایت 1237 تن از نمایندگان حزبی را کسب کند، به عنوان نامزد نهایی حزب انتخاب می‌شود.
همراهی نامزدهای ریاست جمهوری و معاونت ریاست جمهوری
در انتخابات ریاست جمهوری این کشور، هر یک از نامزدهای تصدی پست رئیس جمهوری، یک فرد را به عنوان نامزد معاونت رئیس جمهوری همراه خود دارند. در واقع نام‌های این دو تن به صورت لیستی است و نمی‌توان رئیس جمهوری را از یک لیست و معاون وی را از لیست دیگری انتخاب کرد.
انتخاب اعضای کالج الکترال (انتخابات ریاست جمهوری)
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در واقع شامل برگزاری 51 انتخابات مجزا در 50 ایالت به علاوه پایتخت این کشور است. در این 51 منطقه، رأی‌دهندگان به نامزدهای عضویت در «کالج الکترال» رأی می‌دهند – کسانی که از پیش وعده داده‌اند که به کدام یک از نامزدهای ریاست جمهوری رأی خواهند دارد؛ در واقع رأی‌دهندگان هنگام انداختن برگه رأی خود، در اکثر ایالت‌ها، نام نامزدهای عضویت در کالج الکترال را نمی‌نویسند، بلکه برگه‌هایی را به صندوق رأی می‌اندازند که در روی آن نوشته «رأی دهنده به فلان نامزد ریاست جمهوری». پس از برگزاری انتخابات محلی در 51 منطقه آمریکا، اعضای انتخاب شده، کالج الکترال را تشکیل می‌دهند.
در 48 ایالت آمریکا، وقتی که یک نامزد بتواند اکثریت آرای شهروندان این کشور را کسب کند، تمامی سهمیه الکترال آن ایالت را آن خود می‌کند. برای مثال اگر 51 درصد شرکت‌کنندگان در انتخابات ایالت نیویورک به کلینتون (در واقع به افرادی که اعلام کرده‌اند که در کالج الکترال به کلینتون رأی می‌دهند) رأی دهند، تمامی سهمیه ایالت نیویورک در کالج الکترال به کلینتون (حامیان کلینتون) اختصاص پیدا می‌کند. تنها در دو ایالت نبراسکا و ماین، سهمیه ایالتی تاحدی براساس درصد رأی‌دهندگان توزیع می‌شوند.
ساکنان سرزمین‌های ماورای بحار آمریکا نقشی در انتخاب اعضای کالج الکترال ندارند، هرچند در رقابت‌های مقدماتی درون حزبی، هر کدام از این سرزمین‌ها، تعدادی نماینده حزبی را به مجمع‌های ملی احزاب ارسال می‌کنند.
تعداد اعضای کالج الکترال: تعداد اعضای کالج الکترال برابر با مجموع تعداد اعضای مجلس نمایندگان و سنای این کشور (538 نفر) است. در واقع سهمیه هر ایالات در کالج الکترال برابر با تعداد اعضای مجلس نمایندگان و سنای آن ایالت در کنگره آمریکا است.
تاریخ برگزاری انتخابات اعضای کالج الکترال (انتخابات ریاست جمهوری): همواره، روز سه‌شنبه بعد از اولین دوشنبه ماه نوامبر، تاریخ برگزاری انتخابات سراسری ریاست جمهوری یا همان انتخاب اعضای کالج الکترال آمریکا است. انتخاب این تاریخ از نظر تاریخی ریشه در سه عامل «وضعیت آب و هوایی»، «تاریخ برداشت محصولات کشاورزی» و «شرکت در مراسم کلیسا» داشته است.
در واقع در زمان‌های گذشته، رأی‌دهندگان مجبور بودند برای رسیدن به محل استقرار صندوق‌های رأی‌گیری – که در مراکز نواحی (County) مستقر بودند – با اسب مسافرت کنند. برگزاری انتخابات در روز سه‌شنبه این امکان را به رأی‌دهندگان می‌داد که تا روز یکشنبه در مراسم کلیسای محلی خود شرکت کرده و روز دوشنبه را به مسافرت – از محل سکونت خود تا محل استقرار صندوق‌های رأی‌گیری – اختصاص دهند و روز سه‌شنبه بتوانند رأی خود را به صندوق بیاندازند. همچنین ماه نوامبر، بهترین زمان ممکن بین فصل برداشت محصولات کشاورزی و زمستان‌های سخت ایالات متحده است؛ زیرا در این دو بازه زمانی، مردم نمی‌توانستند با استفاده از اسب و درشکه به راحتی مسافرت کنند.
انتخاب رئیس جمهوری و معاونش توسط کالج الکترال
پس از تشکیل کالج الکترال، اعضای آن برای انتخاب رئیس جمهوری و معاونش تشکیل جلسه داده و رأی می‌دهند. اما هر کدام از اعضای کالج الکترال از پیش وعده داده‌اند که به چه کسانی برای ریاست جمهوری و معاونت رأی می‌دهند و در اغلب موارد، اعضای مجلس الکترال بر همین اساس رأی داده‌اند. به این ترتیب هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری که بتواند دستکم 270 رأی از مجموع 538 رأی کالج الکترال را کسب کند، به ریاست جمهوری این کشور انتخاب می‌شود.
نقش‌آفرینی کنگره در انتخابات ریاست جمهوری
اگر هیچ یک از نامزدهای ریاست جمهوری نتواند اکثریت آرای کالج الکترال را کسب کند، مجلس نمایندگان آمریکا از بین سه نامزدی که بیشترین رأی را در کالج الکترال کسب کرده‌اند، یکی را به عنوان رئیس جمهوری انتخاب می‌کند. با این تفاوت که در مجلس نمایندگان، نمایندگان هر ایالت آمریکا، به صورت یکجا و در قالب یک رأی واحد به یکی از نامزدها رأی می‌دهند. برای انتخاب معاون رئیس جمهوری نیز، در این شرایط، سنای آمریکا از بین دو نفری که بیشتری رأی را در کالج الکترال کسب کرده‌اند، یکی را برای این سمت انتخاب می‌کند.
دیوان عالی آمریکا
اگر در فرآیند برگزاری انتخابات اعضای کالج الکترال در مناطق 51گانه آمریکا اختلافی به وجود بیاید – همانند انتخابات سال 2000 و مناقشه بر سر شمارش آرای ال گور و جورج بوش در ناحیه پالم بیچ ایالت فلوریدا – دیوان عالی آمریکا مسئولیت رسیدگی به موضوع مورد مناقشه را داشته و تصمیم مقتضی را اتخاذ می‌کند.تسنیم